Fysische diagnostiek - slagpijn in de nierloge

Roermond, juni 2001,

Mijn commentaar op het artikel van Houppermans en Brueren (2001:208-10) spits ik toe op de foto van figuur 2, die een demonstratie geeft van de oorspronkelijke methode om slagpijn in de nierloge op te wekken.

Eenieder die deze foto goed bekijkt, zal vaststellen dat de vuistslag ongeveer neerkomt op de basis van de wijsvinger. Hiermee wordt drukpijn onderzocht juist iets boven de bekkenkam en iets lateraal van de M. erector spinae. De nier en ook daarmee de nierloge bevindt zich bijna één handbreedte hoger en begint daar waar op de foto de pink van de linker hand zichtbaar is. Daar bevindt zich de onderste, 12e rib. Vaak bevindt zich daar ook de onderpool van de nier, die goed beschermd wordt door de onderste ribben. De vuistslag in figuur 2 wordt dus mijns inziens te laag en te mediaal uitgevoerd. Over het nut van de methode laat ik mij verder niet uit.

Maastricht, juli 2001,

Figuur 2 laat zien hoe slagpijn in de nierloge wordt opgewekt. Dat volgens collega Leliefeld de rechter vuist van de onderzoeker neerkomt op de basis van de linker wijsvinger is speculatief. Ik ga ervanuit dat de onderzoeker een gerichte slag plaatst op het dorsum van de linker hand. Enkele centimeters onder de linker duim van de onderzoeker bevindt zich op de rug van de patiënt een kuiltje. Deze plaats markeert de rechter spina iliaca posterior superior.1 Hierdoor wordt duidelijk dat de onderzoeker de palm van zijn linker hand ter hoogte van de rechter costovertebrale hoek heeft gelegd. Dit driehoekige gebied tussen de 12e rib en de wervelkolom wordt de ‘nierloge’ genoemd.2 De patiënt zit waarschijnlijk een beetje weggezakt in bed of op een kussen, waardoor men de indruk krijgt dat de nierloge te laag wordt gezocht. Resteert de vraag of slagpijn in de costovertebrale hoek wijst op pijn afkomstig van de nieren. Recent onderzoek laat zien dat pijn bij percussie van de costovertebrale hoek in een populatie met flankpijn een positief voorspellende waarde van 93,8% heeft voor renale aandoeningen (A.Wackett, schriftelijke mededeling, 2001). De resultaten van dit onderzoek zijn een aanwijzing dat de percussie van de nierloge wel degelijk van waarde kan zijn voor het opsporen van renale aandoeningen. Dit laatste was ons ten tijde van de publicatie van ons artikel helaas nog niet bekend.