Samenvatting
Een 59-jarige man met een oesofaguscarcinoom (T3NXM0) presenteerde zich met trismus, dysartrie en heftig transpireren, later overgaand in opisthotonus en gegeneraliseerde spasmen. Alhoewel de bloedkweken negatief bleven en de antitetanustiter voldoende hoog leek, werd op klinische gronden tetanus vermoed. Patiënt werd geïntubeerd en behandeld met tetanustoxoïd, humaan antitetanusimmuunglobuline, benzylpenicilline, propofol, benzodiazepinen, vecuronium en sufentanil, waarna hij geleidelijk herstelde. Tetanus wordt veroorzaakt door Clostridium tetani, een Gram-positieve staaf, die jarenlang latent in het lichaam aanwezig kan zijn. Gezien de afwezigheid van een uitwendig zichtbare verwonding bij onze patiënt was de porte d’entrée mogelijk letsel van het oesofagusslijmvlies of was er endogene reactivering van een ‘slapende’ tetanusbacterie.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Een patiënt met tetanus zonder aantoonbare porte d'entrée
Zoutelande, oktober 1998,
Met belangstelling las ik het artikel van Stassen et al. (1998:2361-3). In onze waarneemgroep bespraken wij nog eens het vaccinatieschema. Dit schema is goed, maar gaat niet op voorkinderen. Stel de situatie dat een kind van 6 jaar op 4-jarige leeftijd een injectie kreeg tegen difterie, tetanus en poliomyelitis (DTP). Wat te doen als het kind een verwonding krijgt? Het idee leeft dat er niets nodig is. Anderen zullen als zij het schema hanteren alleen 0,5 ml toxoïd geven. Maar volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu zou een vervroegde DTP-dosis gegeven moeten worden.1
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Vaccinaties bij kinderen. Uitvoering en achtergronden van het Rijksvaccinatieprogramma en andere vaccinaties bij kinderen. Bilthoven: RIVM, 1993:70.
Een patiënt met tetanus zonder aantoonbare porte d'entrée
Almelo, november 1998,
Wij danken collega Van der Male voor zijn reactie. In ons artikel staat een tabel met het geadviseerde vaccinatiebeleid voor mensen ouder dan 14 maanden. Deze laat zien dat ook kinderen bij verwondingen - zelfs ‘onschuldige’ verwondingen - gevaccineerd moeten worden.
Tetanus heeft zich overigens bij kinderen de laatste jaren in Nederland niet meer voorgedaan (J.Labadie, schriftelijke mededeling, 1998). Ook is uit serologisch onderzoek gebleken dat 100% van de gevaccineerde kinderen een beschermende antitetanustiter heeft.1
Als het eerste jaar van het Rijksvaccinatieprogramma is afgerond (onder andere 4 injecties tegen difterie, kinkhoest, tetanus en poliomyelitis (DKTP)), zou voldoende immuniteit gedurende 10 jaar gegarandeerd moeten zijn.2 Omdat echter niet iedereen even goed reageert op een toxoïdinjectie (de zogenaamde ‘bad responders’), is deze maar één jaar geldig.3
In het algemeen geldt derhalve, dat indien de laatste tetanustoxoïdinjectie meer dan één jaar geleden is toegediend, een nieuwe toxoïdinjectie gegeven moet worden. Zoveel mogelijk moet dit worden ingepast in het bestaande D(K)TP-programma. Voor kinderen die hun eerste 3 toxoïdinjecties nog niet gehad hebben (deze zijn jonger dan 5 maanden) geldt, dat naast een toxoïdinjectie ook immuunglobulinen (250 IE menselijk antitetanusimmuunglobuline) gegeven dienen te worden.
Een 6-jarig kind dat zich verwondt (2 jaar na de laatste DTP-injectie), zal dus tetanustoxoïd moeten krijgen in de vorm van een vervroegde DTP-6-injectie.
Veer M van der, Noorle Janssen LM van, Nagel J, Steenis G van, Plantinga AD, Rümke HC. Antistofpatronen in een doorsnede van de Nederlandse bevolking (RIVM-rapport 927901007). Bilthoven: RIVM, 1993.
Wassilak SGF, Orenstein WA. Tetanus. In: Plotkin SA, Mortimer jr EA, editors. Vaccines. 1st ed. Philadelphia: Saunders, 1988:45-73.
Wat is de beste vaccinatie tegen tetanus, wat is het beste vaccin en hoe is het (re)vaccinatie-advies bij kinderen? [LITREF JAARGANG="1991" PAGINA="1871-2" VOLGNR="2"]Ned Tijdschr Geneeskd 1991;135:1871-2.[/LITREF]