Matig resultaat van behandeling van echinokokkose met albendazol bij 7 patiënten

Amsterdam, maart 1994,

Over de behandeling van echinokokkose met albendazol, in dit tijdschrift besproken door Schneeberger et al. (1994;460-3), verschenen recentelijk enkele artikelen. Teggi et al. rapporteerden over 337 patiënten met echinokokkencysten in verschillende delen van het lichaam.1 Zij behandelden 247 patiënten in een gerandomiseerd onderzoek met mebendazol of albendazol; vanaf 1988 werden 90 patiënten met albendazol behandeld omdat dit het middel van keuze was geworden. Medicamenteuze behandeling werd gegeven als patiënten inoperabel waren of operatie weigerden, en als een operatie niet radicaal was geweest. Albendazol bleek effectiever dan mebendazol: voor enkelvoudige cysten ongeveer 50% succes versus ongeveer 16%, falen 32% versus 48%. Deze resultaten zijn beter dan in de meeste onderzoeken, hetgeen wordt toegeschreven aan de continue toediening van albendazol gedurende 3 maanden. De conclusie was dat medicamenteuze therapie ook als eerste therapeutische benadering kan worden overwogen. Voor de beoordeling van een therapie van deze aandoening zijn duur en kwaliteit van follow-up uitermate belangrijk. Teggi et al. melden niet meer dan ‘de follow-up varieerde van 6 tot 103 maanden’.1

Gil-Grande et al. vergeleken 3 behandelingen bij levercysten: albendazol gedurende 1 maand; albendazol gedurende 3 maanden; operatie.2 Albendazolbehandeling werd direct gevolgd door operatie, welke diende om het effect van de medicamenteuze therapie te evalueren. De vitaliteit van de parasiet werd nagegaan en spiegels van albendazol en de actieve metaboliet, albendazol-sulfoxide, in serum, cystevloeistof, membrana germinativa en leverweefsel werden bepaald. Echografische veranderingen bleken duidelijk verband te houden met vitaliteitsverlies van de parasieten. Albendazoltoediening gedurende 3 maanden was effectiever dan toediening van dit middel gedurende 1 maand (nog vitale parasieten bij respectievelijk 1 van 17 en 5 van 18 patiënten). Ook volgens deze onderzoekers kan albendazoltoediening nu geadviseerd worden als eerste behandeling voor niet gecompliceerde levercysten, terwijl tot nu toe operatie eerste keuze was. Hoe lang de follow-up duurde en wat de bevindingen waren, wordt niet gemeld. Het onderzoek van Khuroo et al., waarin aspiratie van levercysten en instillatie van hypertonische zoutoplossing, al dan niet in combinatie met albendazol, werden vergeleken met albendazolbehandeling alleen (8 weken),3 werd door Schneeberger et al. genoemd. De follow-up-duur was kort: gemiddeld 8 maanden, variërend van 3 tot 20 maanden.

Men zou dus kunnen kiezen voor medicamenteuze behandeling van echinokokkose tenzij er een indicatie bestaat voor operatie. Deze therapie bestaat uit: albendazol 10 mg/kg per dag (in 1 of 2 doses) ononderbroken gedurende 3 maanden. Men controlere de serumleverenzymactiviteit wekelijks. Als deze een factor 3 is verhoogd, kan de behandeling beter gestaakt worden. Als na 3 maanden behandeling bij echografisch onderzoek duidelijke veranderingen worden gezien, wordt de patiënt verder gevolgd (na 3, 6, 9 en 12 maanden, daarna jaarlijks, gedurende 5 (eventueel 10) jaar. Als er na 3 maanden behandeling geen echografische veranderingen zijn, kan men de cyste-inhoud aspireren.3 Als geen levende parasieten worden aangetoond, zou men zonder instillatie van hypertonische zoutoplossing en zonder verdere albendazoltoediening aan de follow-up kunnen beginnen.

Utrecht, mei 1994,

Wij danken collega Kager voor zijn reactie. Het bevat een overzicht van artikelen die verscheinen zijn nadat ons artikel in bewerking was genomen, en vooral in het onderzoek van Gil-Grande et al. wordt albendazol in de primaire therapie op een iets hogere plaats gezet dan wij momenteel doen.1 Toch zijn hun resultaten niet zoveel anders dan de onze. De gemeenschappelijke conclusie is dat men hoog moet doseren en langdurig (minimaal 3 maanden) moet behandelen. In overleg met de chirurgie (prof.dr.Th.J.M.V.van Vroonhoven) hebben wij gekozen voor het navolgende beleid:

– Bij een ongecompliceerde echinokokkencyste: primaire chirurgie, na een voorbehandeling met albendazol in een dosering van 10 mg/kg in 2 doses gedurende 1 maand, ter voorkoming van ‘seeding’ door ‘peroperative spill’.

– Bij moeilijk benaderbare cysten of recidief: albendazol 10 mg/kg in 2 doses gedurende 4 cycli. Langdurige nacontrole (> 1 jaar) is aangewezen om het therapie-effect goed te kunnen beoordelen.