Herpes zoster en aciclovir bij normale en gestoorde algemene afweer, ook die ten gevolge van AIDS

Leiden, augustus 1990,

In zijn artikel stelt collega Van Joost onzes inziens ten onrechte niet ter discussie of het geven van aciclovir aan een patiënt met herpes zoster en een normale weerstand therapeutisch relevant is (1990;1080-4). Uit de verrichte onderzoeken blijkt dat de winst ten aanzien van verkorting van de ziekteduur ongeveer 2 dagen is op een natuurlijk ziektebeloop van ca. 10 dagen, wanneer binnen 48 uur wordt begonnen met de behandeling. Therapeutische winst ten aanzien van de postherpetische pijn is er niet. Aciclovir vermindert alleen de pijn in de acute fase. De belangrijkste winst die met aciclovir is te bereiken, is het voorkómen van oogcomplicaties bij patiënten met een herpes zoster van de 1e tak van de N. trigeminus. Dit is onzes inziens dan ook de enige indicatie voor het geven van aciclovir aan een patiënt met een normale gastheerweerstand.

In vrijwel alle onderzoeken bij patiënten met normale weerstand is aciclovir niet langer gegeven dan 5 dagen. Daarom is het jammer dat het advies om 7 dagen te behandelen niet wordt gemotiveerd. Het is onzes inziens een overbodige kostenverhogende verlenging van de therapie.

Rotterdam, augustus 1990,

Bij de meeste jongere patiënten met normale algemene afweer verloopt herpes zoster met minder algemene symptomen, waaronder acute pijn. Deze groep van patiënten behoeft inderdaad geen specifieke antivirale therapie. Op dit punt kan ik het volledig eens zijn met de opmerkingen van de collegae Van den Broek en Van der Meer. Bij oudere en in ieder geval bij bejaarde patiënten zal echter, ook als er van een algemene immuunstoornis geen sprake is, de ontwikkeling van de klinische activiteit moeilijker te voorspellen zijn. Hierom kan het ook hier verstandig zijn een zo vroeg mogelijke behandeling met aciclovir in te stellen.1

Verschillende onderzoekers vermelden bij patiënten met normale algemene afweer en herpes zoster een orale dosering (800 mg 5 dd) die inderdaad gedurende 7 dagen werd voorgeschreven.2-5 McKendrick et al. beschrijven ervaringen, waarbij bij sommige patiënten die 5 dagen oraal met aciclovir behandeld waren hierna de acute pijn weer verergerde, terwijl deze wel duidelijk verminderd was tijdens de behandelingsperiode.6 De mogelijkheid dat er bij te korte behandelingsduur sprake zou kunnen zijn van een niet afdoende remming van virusreplicatie is overwogen.6 Zekerheid hieromtrent bestaat er echter niet. Overigens zijn althans mij geen gegevens bekend uit de literatuur, waarbij bij orale toediening van aciclovir (800 mg 5 dd) de effectiviteit van een behandelingsduur van 5 dagen is vergeleken met die van 7 dagen en op basis waarvan definitieve conclusies zouden kunnen worden getrokken ten aanzien van de zo kort mogelijke meest effectieve behandelingsduur.