Amiodaron en zijn bijwerkingen

Antwerpen, mei 1988,

Als aanvulling op het artikel van collegae Willems en Schöttelndreiër wensen wij nog enkele kort geleden herkende neurotoxische bijwerkingen van amiodaron te rapporteren (1988;565-8). Dat een amiodaron-neuropathie subacuut kan verlopen, illustreert de ziektegeschiedenis van een 50-jarige man die reeds na 13 maanden behandeling met amiodaron 400 mg daags klaagde over spierzwakte in de benen, drie maanden later gevolgd door een parese en atrofie. Hij ging met verbrede basis, rechtkomen uit hurkzit en hielgang was onmogelijk. Vibratie- en positiezin waren gestoord. Histologisch en elektronenmicroscopisch onderzoek van de M. peroneus brevis bevestigden de amiodaron-neuromyopathie: neurogene en pseudo-myopathische kenmerken met pseudo-myelinebeelden in de spiervezels, satelliet-en endotheliale cellen, met fijne osmiofiele korrels in de macrofagen. Ondanks het staken van amiodaron was hij toch één maand paraplegisch.

De vermelde incidentie van perifere neuropathie tot 75% is merkwaardig hoog, gezien het eerder een minder frequente complicatie betreft, vooral bij hoge dosering en bij ouderen. Er bestaat geen duidelijke relatie met de totale of dagdosis, daar zelfs 400 mg per dag een ernstige sensorimotore neuropathie kan veroorzaken met paresthesieën, aantasting van alle gevoelsmodaliteiten, sensoriële gangataxie, areflexie, en parese met spieratrofie. Een daarmee verband houdende orthostatische hypotensie met presyncopes is eveneens beschreven. Na de soms noodzakelijke stopzetting treedt meestal na één maand een verbetering op, doch in afwachting kan er nog een verdere verslechtering bestaan. Bij hoge dosis ziet men soms enkel spierzwakte met veralgemeende vermoeidheid, verdwijnend als de dosis wordt verminderd tot beneden de 1000 mg. Een bijzondere vorm is de opticus-neuropathie, bestaande uit plots visusverlies of troebel zicht van één of beide ogen, of soms enkel een (bilaterale) zwelling van de papillen zonder visusklachten.1 Goldmann-perimetrie toont boogvormige scotomen of enkel een depressie van het gezichtsveld. Uiteindelijk kan er een opticus-atrofie met permanent visusverlies ontstaan. Neveneffecten zoals bandvormige hoofdpijn (14%), duizeligheid en fijne ritmische rusttremoren (30%) zijn vaker gerapporteerd, en blijken dosisgebonden te zijn daar ze snel verdwijnen na vermindering van de dosis. De tremoren reageren ook op propranolol. Ook piramidale verschijnselen (hyperreflexie, reflex volgens Babinski) zijn beschreven, evenals reeds drie gevallen van pseudotumor cerebri.2 Ook werden reeds parkinsonisme, cerebellaire dysfunctie, en encefalopathie (somnolentie, orofaciale dyskinesieën, opsoclonus, kaaktremor van 6 tot 8 Hz, hypotonie en vertraging van de basisactiviteit op EEG) met diabetes insipidus gesignaleerd.34 Dit jaar werd voor het eerst een psychiatrische stoornis (delirium met bizar gillen 's nachts en religieuze boodschappen) gerapporteerd.

Utrecht, juni 1988,

Wij danken de collegae Verslegers et al. voor hun aanvullingen op het gebied van neurologische en psychiatrische bijwerkingen van amiodaron. Het geheel bevestigt dat amiodaron een groot scala van bijwerkingen kan veroorzaken, al dan niet als uiting van een door amiodaron geïnduceerde algemene aandoening.