Dames en Heren,
Indien een patiënte die in het verleden werd behandeld wegens een kwaadaardige tumor van de mamma gaat klagen over pijn in één der ledematen of in de rug moet ernstig rekening worden gehouden met de mogelijkheid van skeletmetastasen. Er zijn dan verschillende behandelingsmogelijkheden en enkele daarvan willen wij aan de hand van de volgende ziektegeschiedenissen nader met u bespreken.
Bij patiënte A, een 73-jarige weduwe, werd in 1977 een radicale mastectomie verricht wegens een infiltratief groeiend solide carcinoom. Aanvankelijk verging het patiënte uitstekend, maar na drie jaar ontstond snel in ernst toenemende pijn beiderzijds op de borstkas. Bij onderzoek bestond lokale drukpijn op meer plaatsen, met abnormale beweeglijkheid en pijnlijke crepitaties in het verloop van de 7e rib rechts. Op een röntgenfoto van de thorax bleek deze rib inderdaad gebroken, maar verder werden behalve vocht in de linker sinus pleurae geen afwijkingen gezien. Een botscintigram toonde verscheidene…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Amsterdam, april 1987,
In de klinische les van Van der Werken et al. werden in het kader van de hormonale therapie bij patiënten met gemetastaseerd mammacarcinoom megestrol en aminoglutethimide als synthetische progesteronpreparaten geduid (1987;609-12). Gelet op de overeenkomsten qua chemische structuur en farmacologisch werkingsprofiel tussen megestrol(acetaat) en progesteron is deze aanduiding gerechtvaardigd. Voor aminoglutethimide geldt dit echter niet. Daar dit toch uit de opmerking van genoemde auteurs zou kunnen worden opgemaakt, achten wij het zinvol een korte aanvulling op dit punt te geven. Aminoglutethimide (Orimeten) is chemisch nauw verwant aan het hypnoticum glutethimide (Doriden). De effectiviteit van aminoglutethimide bij het oestrogeengevoelig-metastaserend mammacarcinoom is toe te schrijven aan het vermogen van dit middel om de omzetting van androgenen in oestrogenen in perifere weefsels (en tumorweefsel) te remmen. Door de inhibitie van het aromatase-enzymcomplex, die de aromatisering van het A-ring-systeem in het androgeenskelet tot oestrogenen katalyseren, daalt de oestrogeenspiegel. Voorts remt aminoglutethimide het 20 α-hydroxylase en daarmee de omzetting van cholesterol in Δ5-pregnenolon, precursors in de biosynthetische route van mineralocorticosteroïden, glucocorticosteroïden, androgene en oestrogene steroïden in de bijnierschors.1 Dit maakt medicatie samen met een glucocorticosteroïd (en soms ook een mineralocorticosteroïd) noodzakelijk ten einde activatie van de CRF-ACTH-as, en daarmee activatie van de bijnierschors, te voorkomen door te lage glucocorticosteroïdspiegels. Het overall-resultaat, van belang voor de behandeling van het oestrogeengevoelige metastaserend mammacarcinoom, is daling van de oestrogeenspiegel. Gezien de chemische structuur en het veronderstelde werkingsmechanisme van aminoglutethimide kan dit middel niet als progesteronpreparaat worden geclassificeerd.
Geneesmiddelenbulletin. Aminoglutethimide bij gemetastaseerd mammacarcinoom. 1983; 17: 67-70.
(Geen onderwerp)
Arnhem, mei 1987,
Het artikel van collega Van der Werken et al. geeft een overzicht van de behandelingsmogelijkheden van skeletmetastasen bij patiënten met een mammacarcinoom (1987;609-12). Onder de tweedelijns hormonale therapie worden megestrol en aminoglutethimide (Orimeten) genoemd, als zijnde beide synthetische progesteronpreparaten. Voor megestrol is dit inderdaad juist, doch aminoglutethimide heeft een geheel andere herkomst en werking. Het heeft een bicyclische structuur en is afgeleid van het hypnoticum glutethimide. De aminogroep is verantwoordelijk voor de biologische activiteit. Bij het proces waarbij androgenen worden gemetaboliseerd tot oestrogenen blokkeert aminoglutethimide de aromatisering van de A-ring door remming van het (van cytochroom P450 afhankelijke) aromatase-enzymcomplex, dat in verschillende weefsels voorkomt, bijv. in vetweefsel, in spieren, de lever, de huid, en ook in mammacarcinoomweefsel. Dit remmende effect berust op een competitieve binding aan cytochroom P450. Bovendien blokkeert aminoglutethimide in de bijnierschors verschillende onderdelen van de hydroxyleringsprocessen die van cytochroom P450 afhankelijk zijn en die nodig zijn voor de biosynthese van steroïdhormonen. Vooral de remmende werking van aminoglutethimide op aromatase lijkt bij therapeutische toepassing bij mammacarcinoom van het grootste belang. Op skeletmetastasen, die van mammacarcinoom afkomstig zijn, is het effect van aminoglutethimide dikwijls bijzonder goed, zodat het ook nog de vraag is of aminoglutethimide zonder meer tot de tweedelijns hormonale therapie moet worden gerekend.1-4
Harris AL, Mitchell MD, Smith IE, Powles TJ. Suppression of plasma 6-keto-prostaglandin F1α and 13,14-dihydro-15-keto-prostaglandin F2α by aminoglutethimide in advanced breast cancer. Br J Cancer 1983; 48: 595-8.
Lipton A, Harvey HA, Santen RJ, et al. Randomized trial of aminoglutethimide versus tamoxifen in metastatic breast cancer. Cancer Res 1982; 42 (Suppl): 3434-6.
Smith IE, Harris AL, Morgan M, et al. Tamoxifen versus aminoglutethimide in the treatment of advanced breast carcinoma: a control randomized cross-over trial. Br Med J 1981; 283: 1432-4.
Harris AL, Powles TJ, Smith IE. Aminoglutethimide in the treatment of advanced postmenopausal breast cancer. Cancer Res 1982; 42 (Suppl): 3405-8.
(Geen onderwerp)
Tilburg, mei 1987,
In onze klinische les is helaas een storende fout geslopen. Aminoglutethimide is inderdaad geen synthetisch progesteronpreparaat. Wij danken daarom de collegae Peters, Beijnen en Van Buuren voor hun reacties. Hoewel het effect van aminoglutethimide op skeletmetastasen afkomstig van mammacarcinoom bijzonder goed kan zijn, kreeg het middel, op grond van potentiële bijwerkingen, van ons niet de vooraanstaande therapeutische plaats die het wellicht verdient.