Ischemische colitis is een necrose van de wand van de dikke darm door onvoldoende bloedtoevoer. De aandoening kan verschijnselen van ‘acute buik’ geven, maar doet zich in het algemeen minder ernstig voor. In dit artikel wordt nader op de aspecten van dit ziektebeeld ingegaan.
Anatomie
De buikorganen worden door drie arteriën van bloed voorzien: de A. coeliaca met takken voor lever, milt, pancreas, maag en duodenum, de A. mesenterica superior, die de dunne darm en het colon ascendens en transversum verzorgt en de A. mesenterica inferior, waardoor het distale deel van het colon en het proximale deel van het rectum van bloed wordt voorzien. Het distale deel van het rectum krijgt bloed uit takken van de A. iliaca interna (figuur 1). Tussen deze arteriën en tussen de vele takken van elk der drie hoofdarteriën bestaan anastomosen, zodat bij uitval van één of soms zelfs twee van de drie hoofdarteriën…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Same, Tanzania, juni 1987,
Dit artikel van Verkerk en Van Tongeren heb ik met aandacht gelezen omdat mij een patiënt van 74 jaar bekend is die in 1984 onder deze diagnose werd behandeld, maar wiens toestand toch verslechterde (toxisch megacolon) en 6 dagen na opname overleed (waarschijnlijk door cardiale oorzaak) (1987;391-4). Patiënt was enkele weken tevoren in de tropen geweest, maar dit gegeven werd pas de dag voor overlijden serieus in de behandeling betrokken: men zag amoeben en gaf toen metronidazol, hetgeen helaas de dood niet meer heeft kunnen voorkomen.
Ook in dit artikel wordt amoebiasis helaas niet in de overwegingen betrokken, vandaar dat ik nadrukkelijk wil stellen dat iedere patiënt met diarree die ooit in de (sub)-tropen is geweest, amoebiasis kan hebben (incubatietijd enkele weken tot vele jaren). Behandeling met metronidazol leidt tot een snelle genezing, maar het blijkt dat vele internisten problemen hebben met de diagnose, hetgeen leidt tot onnodig lange ziekteduur,1 of zelfs tot de dood.
Verkerk en Van Tongeren noemen ‘thumb printing’ karakteristiek voor ischemische colitis. Dit röntgenbeeld wordt ook gezien bij colitis ulcerosa, ziekte van Crohn, amoebiasis en schistosomiasis (zie bl. 62 van het boek van Reeders et al., waarnaar Verkerk en Van Tongeren verwezen).2 Bij bovengenoemde patiënt ging het fout, toen de internist na de bevinding van thumb printing uitging van de diagnose ischemische colitis. (Bij nadere analyse van de foto's bleek later dat de lokalisatie, met name in coecum en colon ascendens meer voor amoebencolitis dan voor ischemische colitis pleitte.)
Ik hoop met deze aanvulling een kleine bijdrage te leveren aan een veilige thuiskomst van al die duizenden, ook bejaarde Nederlanders die de komende maanden weer in den vreemde vertoeven. ‘Waar bent u geweest?’ wordt een steeds belangrijkere vraag in onze anamnese. Klinieken Tropische Geneeskunde in Amsterdam (AMC), Leiden, Rotterdam (Havenziekenhuis) en nu ook Nijmegen zijn bereid om artsen bij te staan bij hun ‘buitenlandse’ problemen.
Kager PA, Tytgat GNJ. ‘Tropical mimics’, onderzoek van de ontlasting is noodzaak. [LITREF JAARGANG="1985" PAGINA="193-6"]Ned Tijdschr Geneeskd 1985; 129: 193-6.[/LITREF]
Reeders JWAJ, Tytgat GNJ, Rosenbusch G, Gratama S. Ischaemic colitis. 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1984.
(Geen onderwerp)
Nijmegen, juli 1987,
Wij vallen collega Zonderland gaarne bij wanneer hij wil beklemtonen dat bij iedere patiënt met diarree, die ooit in de (sub)tropen is geweest aan amoebiasis gedacht moet worden. Hij wijst er ook op dat ‘thumb printing’ niet specifiek is voor ischemische colitis. Dat is juist. Voor vrijwel elk symptoom geldt dat het pas zijn betekenis krijgt in samenhang met andere ziekteverschijnselen en kenmerken. Overigens vinden Reeders et al. thumb printing een zeldzaam symptoom bij colitis ulcerosa en ongewoon bij de ziekte van Crohn. Dat lijkt ons ook zo. Over thumb printing in het colon bij amoebiasis en schistosomiasis kunnen wij niets zeggen bij gebrek aan ervaring.