Voorbijgaand geheugenverlies ('transient global amnesia'): aanwijzingen voor een syndroom van cerebrale veneuze stase

Bij 3 patiënten, een vrouw van 58 en 2 mannen van 61 en 58 jaar, die werden gezien op de Spoedeisende Hulp met plotseling opgetreden antegrade en retrograde amnesie, werd de diagnose ‘voorbijgaand geheugenverlies’ (‘transient global amnesia’; TGA) gesteld. Bij de eerste en de derde patiënt werd de TGA voorafgegaan door een valsalva-achtige manoeuvre, respectievelijk braken en voorovergebukt strikken van veters, waarbij de adem werd ingehouden. Tot voor kort werden 3 mogelijke oorzaken van TGA aangenomen: arteriële ischemie (‘transient ischaemic attack’; TIA), migraine en epilepsie. Een vierde, recentere hypothese is die van de cerebrale veneuze stase. Hierbij past dat hemodynamische veranderingen al eerder als uitlokkende factor zijn genoemd. Een valsalva-achtige manoeuvre verhoogt de intrathoracale druk, waarbij veneuze reflux in de V. jugularis interna optreedt. De cerebrale veneuze stase die daar het gevolg van is, kan een tijdelijke ischemie veroorzaken van mesiale temporale structuren, zoals de hippocampus, en leiden tot voorbijgaande cerebrale functiestoornissen. Recente studies ondersteunen deze hemodynamische pathogenese. Het ontstaansmechanisme van de TGA is waarschijnlijk multifactorieel bepaald, waarbij de cerebrale veneuze stase vermoedelijk een belangrijke rol speelt. Er is nog geen goede verklaring voor de waarneming dat een uitlokkende factor bij dezelfde persoon meestal maar 1 maal tot een TGA leidt.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1685-8