Zorg dichtbij

Deze week leest u in het Tijdschrift dat screening op glaucoom tijdens een regulier opticienbezoek bij een aantal mensen ernstig glaucoom kan voorkómen (A4993, blz. 1925). Dat is interessant, omdat 80% van de populatie regelmatig bij een opticien komt en daarmee de kosten laag zijn. Maar aan screening zijn ook nadelen verbonden en het gaat vooral om de balans tussen voor- en nadelen (A5200, blz. 1920), en dat is hier nog niet allemaal bekend. Die balans bij vroege interventies is lastig, omdat daar grote onderzoeken voor nodig zijn. Zo wordt er al meer dan 10 jaar over de voor- en nadelen van de borstkankerscreening gebakkeleid, waarbij de voorstanders op basis van dezelfde gegevens tot een andere conclusie komen dan de tegenstanders. Het geeft vooral aan dat het schatten van positieve en negatieve effecten van interventies lastig is. De politiek doet dat heel anders. Die gebruikt helemaal geen getallen. Ik lees in de paragraaf ‘Zorg dichtbij’ in het nieuwe regeerakkoord dat kwaliteitsverhoging en kostenverlaging prioriteit hebben. Gelukkig, zo stellen de opstellers van het akkoord, gaan die 2 vaak samen, maar iedere getalsmatige onderbouwing van deze toch pittige uitspraak ontbreekt. Aan die paragraaf is geen wiskundemeisje te pas gekomen. En dat in een tijd waarin politici altijd roepen dat kennis zo belangrijk is. Een kosmonaut kan een half jaar in de ruimte leven, een parachutespringer weet precies waar hij na een sprong van 39 km hoogte gaat landen, maar in Nederland ‘kennisland’ wordt de toekomst van de zorg becijferd achter op een sigarenkistje. Waarom wordt niet gewoon doorgerekend op welke manier je de meeste waar krijgt voor je geld? Het woord ‘preventie’ komt 1 keer voor in het document: ‘Een goede gezondheid begint bij preventie en een gezonde levensstijl.’ Helemaal mee eens, maar hoe die bereikt gaat worden blijft duister. Met minder geld naar de Jeugdgezondheidszorg en een enkele gymles meer? Een stevig antirookbeleid? Geen woord erover. Ik begrijp dat in een vrij grondstoffelijk document geen plaats is voor details, maar een risicofactor die ervoor zorgt dat je 11 jaar van je levensverwachting moet inleveren is geen detail. Het merendeel van de sterfte tussen de 50 en 80 jaar is het gevolg van roken. Met alle kennis die we de afgelopen decennia hebben verzameld, kunnen we uitstekend becijferen welke effecten beleid kan hebben op ziekte en sterfte. Kennelijk krijgen de wetenschappers in de ‘public health’-sector dat toch niet voor het voetlicht. Misschien moeten ze gewoon te rade gaan bij het leger van oud-politici en consultants die zonder empirisch onderzoek – dus veel stelliger – in veel minder tijd de grootste kwaliteitsverbeteringen en kostenbesparingen uit hun duim weten zuigen. Daar luistert de politiek wel naar.