Bernard (Ben) George Ziedses des Plantes (1902-1993) werd geboren in Klundert (Noord-Brabant), als achtste en laatste kind; zijn vader was er rentmeester van de kroondomeinen. Ziedses had al vroeg belangstelling voor techniek.1 Na de hbs ging hij dan ook in Delft elektrotechniek studeren, maar na een jaar zwaaide hij om naar geneeskunde in Utrecht. Tijdens een cursus microscopische weefselleer vroeg hij zich af of met behulp van röntgenstralen ook in levend weefsel een doorsnede zichtbaar gemaakt kon worden. Het idee bleef sluimeren, ook tijdens zijn specialisatie tot zenuwarts in Utrecht.
In 1931, 3 jaar na zijn artsexamen, bouwde hij zijn eerste toestel ‘tot het verkrijgen van röntgenbeelden, waarvan de scherpte zich tot één vlak beperkt’. Vanzelfsprekend waren schedel en wervelkolom zijn eerste objecten. Het beginsel van de techniek zag het licht in het Tijdschrift.2 Ziedses schreef daar dat ‘…Röntgenbuis en plaat (film) gedurende den geheelen belichtingstijd zoodanig…
Artikelinformatie
B.G. Ziedses des Plantes
Ziedses des Plantesbleef tot 1953 tevens privaatdocent neuroradiologie en pathologische electrologie aan de afdeling Neurologie van het AZU. Ook op het gebied van electrologie heeft Ziedses des Plantesbaanbrekend werk gedaan. Zie NTvG, 83, 2224 (1939) “Het onderzoek en de behandeling met insluipende galvanische stromen bij spierverlamming door perifere zenuwletsels. Bocage heeft zijn patent voor zover bekend nooit in praktijk gebracht. Valebona beschreef het draaien van het hoofd waarbij structuren rond de draaiïngs-as scherp worden afgebeeld, dus geen echte afbeelding van een plat vlak.
Grossmann had een vereenvoudigde modificatie van de planigrafie: Hij bewoog de röntgenbuis en de fotografische plaat slechts in één richting . De industrie had in die tijd moeite een toestel met multidirectionele vervaging te vervaardigen. Het toestel van Ziedses kon wel multidirectioneel, zelfs spiraalvormig, vervagen en staat thans opgesteld in het Röntgenmuseum, Remscheid-Lennep. Interessant is in dit verband een citaat uit een brief die Ziedses des Plantes op 15 juni 1951 aan prof.dr. A. Brouwers schreef:
“Aanvankelijk is het noch Bocage, noch Kieffer, noch mij gelukt de industrie voor de uitvinding te interesseren. Tenslotte heb ik door de amanuensis van de kliniek een toestel laten maken. Ik gebruik het nog steeds met voldoening. Voor Kieffer is pas een toestel gemaakt, nadat hij mijn planigrammen kon tonen. Ook Bartelink heeft zijn toestel zelf laten maken. Het was minder stabiel omdat de beweging van de film op de Röntgenbuis werd overgebracht en niet omgekeerd. Kieffer heeft na 1931 zijn octrooi-aanvrage mogen aanvullen. Omstreeks 1932 heb ik aan Grossmann, als directeur van Siemens, de resultaten van mijn werk en mijn octrooi-aanvrage laten zien ten huize van Holfelder in Frankfurt. Later is hij met een vereenvoudigde constructie gekomen, waarbij Röntgenbuis en film slechts in één richting bewogen werden. Hij koos de naam tomografie. Nog weer later heeft hij als getuige voor de Nederlandse Octrooiraad beweerd, dat ik hem nooit iets had laten zien. Ik voer nog steeds een strijd dat planigrafie niet ééndimensionaal maar tweedimensionaal moet zijn.”
De voordracht in juli 1950 op het Sixth International Congress of Radiology in Londen over “autoradiografie” was ’s werelds eerste mededeling over isotopenscintigrafie..Naast subtractie (nu DSI) en planigrafie (nu CT) zijn ook andere vindingen van Ziedses in gemodificeerde vorm blijven bestaan: seriescopie (nu tomosynthese.) en perforatie van de lamina terminalis (nu ETV).
BG Ziedses des Plantes, radioloog