In memoriam prof.dr.B.G.Ziedses des Plantes.

- Op 21 juli 1993 overleed op 91-jarige leeftijd prof.dr.B.G.Ziedses des Plantes. Bernard George Ziedses des Plantes werd geboren op 7 januari 1902 te Klundert. Hij bezocht de HBS te Breda van 1915-1920, studeerde 1 jaar elektrotechniek in Delft, daarna medicijnen in Utrecht, waar hij in 1928 artsexamen deed. Hij specialiseerde zich in de neurologie en de psychiatrie in Utrecht en in de radiologie in Wenen, promoveerde te Utrecht in 1934 en was in 1935-1953 aan de Rijksuniversiteit te Utrecht verbonden als privaatdocent in de neurologie en de pathologische elektrologie. Van 1939-1940 was hij te Utrecht gevestigd als zenuwarts en in de periode 1940-1953 was hij hoofd van de neurologische afdeling van de gemeenteziekenhuizen te Rotterdam. In deze periode was hij bovendien als neuroloog en als radioloog aan het Sophia Kinderziekenhuis te Rotterdam verbonden en was hij neurologisch consulent van verschillende Rotterdamse ziekenhuizen. Van 1950-1953 was hij docent in de neurologie aan de Stichting Klinisch Hoger Onderwijs te Rotterdam. In 1953 werd hij benoemd tot hoogleraar in de radiologie aan de Universiteit van Amsterdam en tot hoofd van de afdeling Radiologie van het Wilhelmina Gasthuis, welke functie hij tot zijn emeritaat heeft vervuld. In deze periode was hij tevens als radioloog verbonden aan de Valeriuskliniek te Amsterdam.

Ziedses des Plantes gaat de geschiedenis in als één van de grootste pioniers op het gebied van de radiologie. Zijn eerste grote vinding, de planigrafie, dateert van oktober 1931, toen hij als eerste de methode en de daarmee verkregen doorsnedebeelden publiceerde. De planigrafie (later tomografie genoemd) werd al spoedig wereldwijd in praktijk gebracht en is jarenlang, namelijk tot de ontwikkeling van de computertomografie (CT) en de ‘magnetic resonance imaging’ (MRI), de enige methode geweest voor het maken van doorsnedefoto's bij de patiënt.

De tweede grote uitvinding van Ziedses des Plantes is de subtractie (1934). Deze methode (in eerste instantie een fotografisch procédé) werd in de jaren zestig door Ziedses des Plantes en in navolging van hem door vele anderen bij de angiografie toegepast. Later is door de industrie apparatuur voor digitale subtractieangiografie ontwikkeld, die thans als standaardmethode voor angiografie kan worden beschouwd.

Ziedses des Plantes heeft in de loop der jaren veel nieuwe bijdragen geleverd aan het neuroradiologisch onderzoek. Wij noemen hier slechts zijn technieken (de beroemde ‘salto's’) om met een slechts geringe hoeveelheid lucht de hersenholten en eventueel de cisternen zichtbaar te maken. Vóór de tijd van de CT en de MRI waren zijn technieken de aangewezen methoden om intracraniële ruimte-innemende afwijkingen aan te tonen.

Ten slotte zij in herinnering gebracht dat Ziedses des Plantes de scintigrafische scanning heeft uitgevonden en toegepast en de resultaten in 1950 als eerste wereldkundig heeft gemaakt onder de naam ‘indirecte autoradiografie’. Hij was daarmee 1 jaar eerder dan Carssen (1951), die ten onrechte als de uitvinder van deze methode wordt beschouwd.

Ziedses des Plantes heeft zeker erkenning voor zijn indrukwekkend oeuvre gevonden, getuige ook de talloze onderscheidingen die hem te beurt zijn gevallen. Hij was lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en erelid van een groot aantal wetenschappelijke verenigingen: Società Italiana di Neuroradiologia, Sociedade Brasileira de Neuro-Radiologia, Royal College of Radiologists, London, Nederlandse Vereniging voor Radiodiagnostiek, Société Royale Belge de Radiologie, Nederlandse Studieclub voor Neurochirurgie, Amsterdamse Neurologen Vereniging, Radiological Society of North America, Royal Australasian College of Radiologists, en American Society of Neuroradiology. Hij bekleedde de functie van ‘honorary president’ van de European Society of Neuroradiologists en had een eredoctoraat ontvangen van de Johannes Gutenberg Universität in Mainz. Hij ontving de Schleussner Röntgenpreis (1934), de Gouden Winkler Medaille (1950), de medaille van het Centre Antoine Béclère (1969), de Reinier de Graaf Medaille (1970), the Gold Medal of the XIII International Congress of Radiology, Madrid (1973), de Röntgen-Plakette van de stad Remscheid-Lennep (geboorteplaats van Röntgen) (1977), the Gold Medal of the European Congress of Radiology and the European Association of Radiology (1991) en de Catharijneprijs (1992). Bovendien is in 1970, ter gelegenheid van de 75-jarige herdenking van Röntgens grote ontdekking, door de Physikalisch-Medizinische Gesellschaft für Neuroradiologie de ‘Ziedses des Plantes-Medaille’ ingesteld. Deze werd voor het eerst uitgereikt in 1974 aan W. Oldendorf en G.Hounsfield, twee pioniers op het gebied van de computertomografie, en in 1985 aan niemand minder dan Ziedses des Plantes zelf.

Ziedses des Plantes, die zonder twijfel tot de grootste radiologen van deze eeuw gerekend kan worden, was vriendelijk en bescheiden als mens en als wetenschapper. Hij poneerde zijn vaak verrassende uitspraken voorzichtig en in een sfeer van ‘understatement’. Wij en met ons de gehele radiologische wereld zullen hem missen als vriend en als collega. In onze herinnering bewaren wij echter het stimulerende voorbeeld van zijn genie.