Wat bedoel je met ‘kantelpunt’?

De menselijke fysiologie streeft net als die van andere levende organismen naar een homeostatisch evenwicht. Zowel ziekten als externe stressoren kunnen dit evenwicht verstoren en ervoor zorgen dat het systeem een kantelpunt passeert en (tijdelijk) in een nieuw, minder gunstig evenwicht raakt. Iemand is dan ziek. Kantelpunten komen echter ook veelvuldig voor bij complexe sociale systemen, zoals we hebben gezien bij banken en gezondheidszorginstellingen in financiële crises en tijdens de covid-19-pandemie. Wetenschappelijk bezien blijken gelijke principes te gelden, ongeacht de aard van het kantelpunt. Centraal hierbij staat de tragere reactie op verstoringen van het evenwicht als een organisme dicht bij een kantelpunt is.

We spreken verder van kwetsbaarheid of ‘frailty’ als een persoon gevoelig is voor kanteling van de gezondheid door lichte stressoren en van veerkracht als het vermogen tot herstel na het passeren van een kantelpunt. Zowel kwetsbaarheid als veerkracht kunnen in toenemende mate worden gekwantificeerd en hebben voorspellende waarde voor de dynamiek rond kantelpunten.