Waar ligt de grens tussen de dokter en de mens?

Als wij onze spreekkamer binnenstappen of onze witte jas aantrekken, veranderen we symbolisch in een dokter. Het witte doktersuniform straalt uit dat onze persoonlijke overtuigingen, belangen en eigenaardigheden naar de achtergrond dienen te verdwijnen om onszelf in dienst te stellen van de patiënt. Maar hoever naar de achtergrond?

Als ik lees over de ‘black box’ op de operatiekamer (D498), denk ik vooral aan de invloed die dit zal hebben op mijn werkbeleving. Tijdens het opereren wordt er heel wat afgekletst en dat kan dan gaan van onderbroekenlol tot de stommiteiten van het afdelingshoofd. Ik wil natuurlijk niet dat dat allemaal wordt opgenomen en stiekem ben ik ook bang voor een kritisch oordeel over mijn chirurgische vaardigheden. Voor mij staat ook als een paal boven water dat we veel kunnen leren van de videoscheidsrechter. Moeten we nu de privacy en het werkplezier van het OK-personeel terzijde schuiven als zijnde secundair? Een lastige kwestie, waarbij Marlies Schijven et al. een aantal goede suggesties doen om het ziekenhuispersoneel maximaal te beschermen (D1655).

Een ander moeilijk vraagstuk speelt bij levensovertuiging. Nienke de Graeff en collega’s doen in hun stuk over cultuursensitieve communicatie rond het levenseinde voorstellen voor hoe we kunnen omgaan met levensovertuigingen die anders zijn dan de onze, en die op cruciale punten behandelbeslissingen kunnen beïnvloeden (D1410). Zij besteden terecht aandacht aan zelfonderzoek om erachter te komen wat hun eigen overtuigingen nou zijn, want pas dan kun je de vraag gaan beantwoorden in hoeverre je concessies aan die overtuigingen wilt doen ten bate van je patiënten. In hoeverre mag of moet je een patiënt confronteren met jouw levensovertuiging, die voor sommigen van ons de belangrijkste leidraad in het leven en handelen is? Een keppeltje, kruisje of hoofddoek afficheert zowel letterlijk als figuurlijk dat jouw levensovertuiging zichtbaar is in je dokterswerk. Je moet je daarbij realiseren dat de patiënt die ingewikkelde boodschap moet vertalen en dat dit de behandelrelatie enorm kan beïnvloeden.

Toch wil ik absoluut niet pleiten voor een witte eenheidsworst. Juist het individu creëert de behandelrelatie. Iets laten zien van de eigen emotie, levenservaring of -overtuiging kan een brug slaan naar de patiënt als mens, ook al is die het misschien helemaal niet met je eens. Bovendien zijn er soms dokters die in weerwil van een tijdsgeest en sociale druk, tegen de stroom inzwemmen en ‘het goede’ propageren. Een vergeten held en standvastig individu laat ons dat zien: Georg Friedrich Nicolai (D1321).