Vrije wil en eeuwig leven

Dit weekend organiseert het NTvG een symposium over de kosten van de zorg. Hoe zit ons zorgstelsel in elkaar? Hoe proberen we de kosten onder controle te krijgen? En leidt al dat geld nou tot een rechtvaardige en effectieve gezondheidszorg? De nadruk van de dag ligt op de bureaucratische moloch die we gecreëerd hebben, maar onder de oppervlakte gaat het ook over de verborgen motivaties voor dit stelsel. Wij denken namelijk dat die exorbitante kosten van onze zorg zijn toe te schrijven aan het feit dat we als kwetsbare mensen een absolute hoofdprijs willen betalen om twee illusies in stand te houden.

In de eerste plaats willen we allemaal het eeuwige leven voor onszelf of in ieder geval voor onze geliefden. En als mensen zeggen dat ze dat niet willen, dan vinden we dat ‘zorgelijk’. De christelijke partijen noemen dat bijvoorbeeld een uiting van een onbarmhartige samenleving. Wij moeten strijden tegen kanker, en de dominantie van deze oorlogsretoriek verleidt ons om exorbitante bedragen uit te geven voor minimale terreinwinst. En laat het maar aan Big Pharma over om die illusie van onsterfelijkheid uit te buiten.

In de tweede plaats denken we dat we vrij zijn om zelf beslissingen te nemen. In werkelijkheid zijn we echter een speelbal van prikkels uit onze omgeving, ook al voelen we dat niet zo. En laat het maar aan Big Food, Big Tobacco, Big Gambling en Big Alcohol over om grof te verdienen aan onze illusie van vrije wil.

Elke dag zien we aan onszelf en aan onze maatschappij dat wij niet zijn opgewassen tegen de kracht van Big Advertising. De echte liberaal legt de grenzen aan de vrijheid bij de beknotting van de vrijheid van anderen. Zou hij dus ook niet mordicus tegen deze intensieve en voortdurende hersenspoeling moeten zijn die mensen berooft van hun laatste restje vrije wil en van hun gezondheid? In een wereld waarin wij gevrijwaard zouden worden van de voortdurende aansporingen om te roken, te eten, te drinken, te gokken, te luieren en eeuwig te willen leven, zouden we veel gezonder zijn en veel minder geld uit hoeven geven aan zorg. En van dat geld kunnen we dan blijven genieten van al die ongezonde zaken om daarmee wat qaly’s toe te voegen aan ons leven. Maar dus niet op de ongebreidelde manier waar het bedrijfsleven ons toe aanzet, en die onze qaly’s juist drastisch reduceert.

Wat dokters doen is dweilen met de kraan open en dat frustreert. Aan de andere kant moeten we niet onderschatten hoeveel invloed wij hebben. Dokters hebben immers het gezag, de kennis en de verantwoordelijkheid om dit onderwerp op de politieke agenda te krijgen.