Voor wat het waard is

Op oude foto’s en filmpjes van wintersportvakanties zie ik vrijwel niemand met een helm. Dat is nu anders: de afgelopen jaren dragen mijn vrienden en ik hoofdbescherming, net als vrijwel alle anderen. De helm is gemeengoed geworden.

Dat geldt niet voor de ski-airbag, een rugzak met een snel opblaasbare ballon die bij een lawine moet voorkomen dat je onder de sneeuw bedolven raakt. Die is voorbehouden aan het selecte gezelschap dat echt offpiste gaat en de rugzak – vanaf 700 euro – kan en wil betalen. Omdat er cijfers zijn over sterfte onder offpiste skiërs kunnen we uit de aankoopbeslissing afleiden wat deze skiërs hun gezondheid tenminste waard vinden.

‘Nu is de ski-airbag te duur, maar als de lawine nadert…’

De kans op sterfte bij offpiste skiën in Zwitserland wordt geschat op 1 op 70.000 per skidag, of ongeveer 6 op 70.000 per skiweek. Het dragen van een ski-airbag zou dat risico halveren. Als de rugzak gemiddeld gekocht wordt op 30-jarige leeftijd gaat ieder sterfgeval gepaard met een verlies van 46,3 gezonde levensjaren (QALYs). In het eerste jaar van gebruik zou de rugzak met airbag onder 70.000 offpiste skiërs ongeveer 139 QALYs opleveren (3 voorkomen sterfgevallen vermenigvuldigd met 46,3 QALYs). Daarvoor hadden ze gezamenlijk 49 miljoen euro uitgegeven (70.000*700). Het lijkt dan alsof ze bereid waren om 353.000 euro per QALY te betalen (49 miljoen euro gedeeld door 139 QALYs). Echter, niemand koopt zo’n dure rugzak voor een seizoen. De garantie op een airbag is 4 jaar, daarna weet je niet meer zeker of die goed functioneert. De betalingsbereidheid bij vier jaar gebruik, en correctie voor jaar-na-jaar kansen, wordt dan ten minste 86.500 euro per QALY. De aankoop onthult de betalingsbereidheid.

Als we in ons eigen leven grenzen stellen aan wat gezondheidsverbeteringen mogen kosten, moeten we dat in de zorg ook doen. We betalen immers voor die zorg met hetzelfde geld, zij het via premies. En die betalingsbereidheid voor gezondheid is niet eindeloos. Het wordt begrensd door hoeveel geld we te besteden hebben en door de andere zaken waar we geld aan uit zouden willen geven, zoals scholing en wonen. En aan vakanties zoals wintersport.

Vroeger had ik geen helm omdat ik de gevaren niet zag. Nu heb ik geen ski-airbag omdat ze me te duur zijn. En eerlijk gezegd: ik durf al lang niet meer zo ver van de piste af te gaan als vroeger. Het ingewikkelde is dat ik de airbag nu te duur vindt, maar als de lawine nadert zou ik bijna alles geven om er toch een te hebben.