Verzamelaars

Er staan van die feiten in de geschiedenisboekjes die je op jonge leeftijd leert en daarna nooit meer vergeet. Bijvoorbeeld het feit dat wij als mensen ooit een bestaan geleid hebben als jager-verzamelaars. Onwillekeurig moest ik hieraan denken toen ik de titel zag van het commentaar van Geert-Jan Geersing dat deze week te vinden is in ons tijdschrift: ‘De dokter en de diagnose-verzamelaar’ (A8808). Hoewel de boekjes ook vermelden dat de overgang naar landbouw als bestaansmiddel het jagen en verzamelen overbodig maakte, is het nog maar de vraag of we deze praktijken helemaal hebben laten varen. Want verzamelaars waren wij en verzamelaars zijn wij gebleven. En dan heb ik het niet zozeer over het verzamelen van suikerzakjes, boeken of oude jaargangen van het NTvG, maar over het professioneel verzamelen van onderzoeksgegevens en diagnoses. Zoals Geersing beschrijft, hebben wij als dokters de neiging om veel, en niet zelden te veel, informatie over een patiënt te willen verzamelen. Hij pleit ervoor om niet alsmaar meer resultaten van diagnostisch onderzoek bijeen te garen, maar om eens wat meer aandacht en gewicht te geven aan anamnese en lichamelijk onderzoek.

Ik ben het daar helemaal mee eens, maar helaas krijgt vooral het laatste onderdeel steeds minder aandacht in het onderwijs. Degenen die menen dat je van het onderwijs ook een wetenschap kan maken, laten immers geen gelegenheid onbenut om te wijzen op de tekortkomingen van het lichamelijk onderzoek. In zijn algemeenheid mag dat waar zijn, maar helaas zijn de meeste onderwijskundigen theoretici die de impliciete betekenis van het lichamelijk onderzoek als contactmoment met de patiënt ontberen. Op de momenten dat ik ‘bedside teaching’ geef, merk ik altijd weer hoe beperkt de kennis van studenten is ten aanzien van het goed uitvoeren van het lichamelijk onderzoek. Waar ze wel goed in zijn is de nieuwste vorm van verzamelwoede, namelijk het portfolio. Onder het motto ‘verzamel voldoende kruisjes en je wordt een goede dokter’ jaagt de student op zo veel mogelijk – positieve – beoordelingen ten aanzien van zijn of haar competenties.

Maar zijn wij echt in staat om op basis van dergelijk verzameld werk een student goed te beoordelen? Het staat ver af van het charismatische onderwijs waar de oud-president van de KNAW, Frits van Oostrom, onlangs voor pleitte. Het zou goed zijn als we ook in de spreekkamer het verzamelen wat meer zouden vervangen door charismatisch handelen.