Samenvatting
- Londen was in de negentiende eeuw een van de snelst groeiende steden ter wereld, maar de watervoorziening en hygiënische omstandigheden waren extreem slecht.
- Over het ontstaan en de verspreiding van epidemische ziekten bestonden in de negentiende eeuw vele theorieën. De populairste theorie was de miasmatheorie, die aannam dat ziekte voortkwam uit slechte lucht en stank.
- In 1858 werd vanwege de stank afkomstig van de Theems besloten de riolering te verbeteren. In 1865 werd het nieuwe rioolstelsel in gebruik genomen, maar de daadwerkelijke invloed hiervan op de volksgezondheid is onduidelijk.
- De levensverwachting in Londen was constant gedurende 1826-1871, maar nam daarna sterk toe. Gezien het tijdverloop zou dit een gevolg kunnen zijn van de verbeteringen in de riolering.
- Het is echter aannemelijk dat deze stijging voor een groot deel verklaard kan worden door andere factoren, zoals verbeteringen in de voedselvoorziening, vaccinatieprogramma’s en natuurlijke omstandigheden.
Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2852-6
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Leiden, januari 2008,
Collega’s Van Gelder en Roeleveld (2007:2852-6) maken het relatieve belang van de nieuwe riolering op zichzelf inzichtelijk. Met verbazing las ik echter dat het uitblijven van cholera-epidemieën niet toe te schrijven zou zijn aan de nieuwe riolering, ‘aangezien er wel grote uitbraken waren van pokken en roodvonk’. Deze redenering is onjuist. Cholera wordt overgedragen via feco-oraal contact; roodvonk en pokken via direct of respiratoir contact.1 Gezien deze transmissieroute is er geen invloed van riolering op het vóórkomen van deze twee ziekten te verwachten. Het categoriseren van infecties op basis van hun transmissieroute zou mogelijk aanvullend inzicht in het relatieve belang van riolering hebben kunnen geven. Of de historische data voldoende gedetailleerd zijn om een vermoedelijke verwekker vast te stellen, kan ik echter niet inschatten. Bijzonder aan cholera is dat deze ziekte dramatisch snel dodelijk verloopt, zonder prodromi, waardoor de diagnose met redelijke betrouwbaarheid retrospectief vast te stellen is.
Heymann D, editor. Control of communicable diseases manual. 18th ed. Washington: American Public Health Association; 2004.
(Geen onderwerp)
Nijmegen, januari 2008,
Het is inderdaad zo dat er gezien de transmissieroute van pokken en roodvonk geen direct effect van de riolering op het vóórkomen van deze ziekten te verwachten is, maar er werd en wordt aangenomen dat de riolering van Londen van grote invloed zou zijn geweest op de algehele hygiëne en gezondheidstoestand van zijn inwoners.1 Omdat de algehele gezondheidstoestand wél van invloed is op het vóórkomen van pokken en roodvonk, mag men wel degelijk een (indirect) effect van de riolering op het vóórkomen van deze ziekten verwachten.
Wheeler jr C. Sewers: ancient and modern. Auburn: Cayuga County Historical Society; 1887.