Van gen naar ziekte; 'survival'-motorneuroneiwit en erfelijke proximale spinale spieratrofie

- The majority of patients with hereditary proximal spinal muscular atrophy (SMA) have a homozygous deletion of the survival motor neuron gene (SMN1). The number of SMN2 gene copies modifies the phenotype, which ranges from a lethal infantile disorder to an adult-onset disease causing mild impairment and disability. The SMN protein plays a role in an apparently essential cell metabolism process, the splicing of pre-mRNA in the spliceosomes. Why SMN1 deletions are only clinically expressed in motor neuron cells and not in other cell types is still unknown. DNA analysis, prenatal diagnosis and carrier testing as means of diagnosing SMA are all routinely available in the Netherlands and are currently performed at the DNA laboratory of the University of Groningen.

Inleiding

de ziekte

Hereditaire proximale spinale spieratrofieën (‘spinal muscular atrophies’ (SMA)) zijn een klinisch en genetisch heterogene groep aandoeningen gekenmerkt door degeneratie van de motorneuronen in het ruggenmerg en het caudale gedeelte van de hersenstam.

De ziekte wordt op klinische gronden ingedeeld in 4 typen: SMA I-IV. De ernstigste vorm is SMA I, bekend onder de naam ‘ziekte van Werdnig-Hoffmann’. SMA I manifesteert zich vóór de leeftijd van 6 maanden met een stilstand van de motorische ontwikkeling. De kinderen komen niet tot los zitten en overlijden doorgaans vóór de leeftijd van 2 jaar. Bij SMA II is er een chronischer beloop, waarbij in een typisch geval rolstoelafhankelijkheid en scolioseoperaties het klinisch beeld in de jeugd domineren (figuur 1).

Kinderen met SMA III (ziekte van Wohlfart-Kugelberg-Welander) zijn wel in staat zelfstandig te staan en te lopen. De aandoening kan ook pas op volwassen leeftijd ontstaan, vóór het 30e jaar…