Traankamers

Twee jaar geleden had ik een eindgesprek met een coassistent. Hij deed het goed. Hij was ijverig, sympathiek en had een ‘growth mindset’ (een hippe term voor leergierig zijn). We bespraken zijn ervaringen en ik gaf hem het cijfer 8, een mooi cijfer. Daaropvolgend barstte hij in huilen uit. Ik schrok me een hoedje. Had ik iets fout gedaan? Of waren het tranen van blijdschap en trots? Misschien was het teleurstelling? Ik vond het lastig om in te schatten wat deze tranen betekenden en hoe ik hiermee om moest gaan.

Begrijp me niet verkeerd: psychiaters weten best wel raad met tranen. Maar deze tranen waren anders. Een troostende arm was ongepast en is niet meer van dit MeToo-tijdperk. Ik herinner me dat ik de tranen links liet liggen, uit verwarring.

‘Zouden we onze tranen niet wat vaker moeten wegslikken?’

Voordat ik psychiater werd, dacht ik dat tranen altijd voortkwamen uit verdriet. Een Britse studie liet echter zien dat de oorzaken van tranen divers kunnen zijn. Weinig zelfvertrouwen (23%), angst of verdriet (22%), of een film of boek (37%) waren veelvoorkomende oorzaken. Ook opvallend: vrouwen huilen 30-64 keer per jaar, mannen 5-17 keer.

Het deed me denken aan de ‘cryrooms’ die door een kunstenaar zijn geïntroduceerd op verschillende Amerikaanse universiteiten. Hoe werkt een cryroom? Op de campus is een kamer aanwezig waar studenten kunnen huilen. Er liggen zachte knuffels en je kunt muziek aanzetten. De grondregels zijn: maximaal 10 minuten huilen, gebruik door 1 persoon, en kloppen voordat je naar binnen gaat.

Zou het ook iets zijn voor ons ziekenhuispersoneel? Een traankamer waar je even kunt bijkomen van alle stress? Ik weet niet of het goed is. Zouden we onze tranen niet wat vaker moeten wegslikken, onszelf vermannen of vervrouwen, en doorbijten bij tegenslag? Of zouden we tranen moeten toejuichen als teken van kwetsbaarheid? Ik denk dat het verbaliseren van emoties en het aangaan van eventuele confrontaties gezonder is. Samen woorden zoeken en vinden voor tranen in plaats van jezelf opsluiten in een traankamer, alsof tranen niet gezien mogen worden.

Dat had ik bij deze coassistent ook moeten doen. Ik had deze tranen niet moeten negeren, maar juist moeten laten zijn. Een stilte laten vallen, om deze vervolgens bespreekbaar te maken. Hoe kon ik anders de betekenis weten van deze tranen? Nu raakte ik zelf onthand van de huilende coassistent.

Hoe is het afgelopen? Via via vernam ik dat hij een 9 nodig had om cum laude af te studeren. De 8 veroorzaakte blijkbaar hevige teleurstelling. De volgende dag, zijn laatste dag, had hij zich ziek gemeld. Dat voelde onbevredigend. Want als ik zijn tranen besproken had, had hij zich dan niet ziek gemeld? Ik hoop van niet. Een traankamer had zijn ziekmelding zeker niet kunnen voorkomen.