Tegengeluid

We eten onszelf kapot. Wereldwijd wordt 70% van alle sterftegevallen veroorzaakt door welvaartsziektes. Maar liefst 90% van deze mortaliteit zou voorkomen kunnen worden door leefstijlverandering. Waarbij ongezonde eetgewoonten een groter risico vormen dan onveilige seks en alcohol-, drugs- en tabaksgebruik samen!

Ook de wereld eten we langzaam maar zeker kapot. Landbouw beslaat bijna 40% van het landoppervlak van de aarde en onze voedselproductie (waaronder de teelt van gewassen voor veevoer) is verantwoordelijk voor 26% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en 70% van het zoetwatergebruik. Bovendien zijn ontbossing ten behoeve van landbouw en intensieve monocultuur de belangrijkste oorzaken van het verlies aan Moeder Aardes biodiversiteit.

Terwijl ik deze duizelingwekkende statistieken probeer te bevatten en nogal gestrest raak door de grootsheid van het probleem, onderdruk ik de neiging naar de koffieautomaat te lopen en een mueslibar uit mijn tas te toveren. Dat had ik anders waarschijnlijk gedachteloos gedaan, gedreven door gewenning, een onterechte overtuiging dat ik de cafeïne nodig heb, de drang ergens op de kauwen en het verlangen naar de troost die suiker me ongetwijfeld zal geven. Maar de Ramadan is aangebroken. En dus blijf ik rustig achter mijn laptop zitten.

Deze maand van vasten, gebed en bezinning is voor moslims vooral een periode van Godsbewustzijn. Liefdadigheid, saamhorigheid en verdraagzaamheid staan centraal. De rituelen van het vasten en de nachtelijke gebeden dragen bij aan het cultiveren van geduld, uithoudingsvermogen en zelfbeheersing. Het continue ‘grazen’ wordt gestaakt, er ontstaat tijd en ruimte voor reflectie en er komt een hernieuwde waardering voor eten en drinken.

Hoe meer ik me verdiep in planetaire gezondheid, hoe groter mijn overtuiging dat het geen toeval kan zijn dat de traditie van vasten al millennia wordt gepraktiseerd door de mensheid, ingebed in zowel religieuze tradities als de dagelijkse eetpatronen van beschavingen. Ook de moderne wetenschap is er met de jaren aan gaan geloven. Het bewijs voor de gezondheidsvoordelen van vasten groeit: van gewichtsverlies tot positieve effecten op de mentale gezondheid en van stabielere glucosespiegels tot een gelukkiger darmmicrobioom. Onze consumptiedrang laat zich niet zo makkelijk beteugelen – ondanks alle alarmsignalen blijven we de grenzen van ons lichaam en de planeet overschrijden. Is vasten wellicht de panacee voor zowel ons gezondheids- als ons klimaatprobleem?

De Ramadan is om al deze redenen een welkome gast voor mij dit jaar. Naast de spirituele vruchten, biedt de bewuste onthouding van voedsel namelijk ook het perfecte tegengeluid tegen de cultuur van instantbevrediging die veelal ons overdadige consumptiegedrag drijft, onze gezondheid saboteert en de planeet vernietigt.