Roken verhoogt het risico op de ziekte van Graves

De ziekte van Graves is een auto-immuunaandoening, gekarakteriseerd door hyperthyreoïdie, struma, oftalmopathie en dermopathie. Alhoewel de incidentie van de ziekte hoog is, is over de risicofactoren voor het optreden van de ziekte weinig bekend. De ziekte van Graves (ziekte van Basedow) wordt wel toegeschreven aan stress en oorlog (Schreckbasedow, Kriegsbasedow). Momenteel weet men dat daarnaast genetische factoren een grote rol spelen (ongeveer 50), en uit patiënt-controlestudies is gebleken dat omgevingsfactoren als roken en hoge jodiuminname mogelijk invloed hebben.

Holm et al. verrichtten voor het eerst een prospectieve cohortstudie naar het verband tussen omgevingsfactoren en het optreden van de ziekte van Graves; hiervoor werden data gebruikt uit de ‘Nurses’ health study II’, die 116.671 verpleegkundigen tussen de 25 en 45 jaar volgde.1 Vanaf 1989 werden door de verpleegkundigen om de 2 jaar vragenlijsten ingevuld met betrekking tot lichaamskenmerken (gewicht en lengte) en het aanwezig zijn van risicofactoren als roken, alcoholgebruik en mate van lichaamsbeweging. Bij 543 vrouwen werd de ziekte van Graves opgespoord op basis van de vragenlijsten, waarbij deze diagnose zo mogelijk werd geverifieerd in het medisch dossier. Cox-regressieanalyse van de gegevens laat zien dat roken het risico op de ziekte van Graves verhoogt. Hierbij is er een tijdsrelatie, met een hoger risico bij mensen die nog roken (hazardratio (HR): 1,93; 95 -BI: 1,54-2,43) dan bij mensen die gestopt zijn met roken (HR: 1,27; 95-BI: 1,03-1,56). Het risico blijkt ook dosisafhankelijk, met het hoogste risico bij vrouwen die ? 25 sigaretten per dag roken (HR: 2,63; 95-BI: 1,71-4,04). Een hoge BMI (? 30) bleek te beschermen voor de ziekte, waarbij de auteurs opmerken dat gewichtsverlies als presenterend symptoom van de ziekte van Graves de resultaten kan vertroebelen. Er werd geen relatie gevonden tussen de mate van alcoholgebruik en lichaamsbeweging en het optreden van Graves-hyperthyreoïdie. De hypothese is dat rokers hogere serumconcentraties van thiocyanaat, benzopyreen en autoantistoffen hebben, welke mogelijk invloed hebben op de werking van de schildklier. Welke rol stress hierbij speelt is onduidelijk.

Deze studie bevestigt – prospectief – de resultaten van eerdere studies. Aangezien de cohort alleen bestaat uit, voornamelijk blanke, vrouwen, zijn de resultaten niet direct te generaliseren. Daarnaast is de informatie volledig verkregen via vragenformulieren, waardoor bias kan optreden en het stellen van de diagnose onzorgvuldig kan zijn geweest. Vast lijkt echter te staan dat rokers een grotere kans hebben op de ziekte van Graves.