Samenvatting
- De multidisciplinaire richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen’ van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO is voorzover mogelijk gebaseerd op gepubliceerde resultaten van wetenschappelijk onderzoek.
- De diagnose ‘obesitas’ wordt bij volwassenen gesteld bij een ‘body-mass index’ (BMI) ≥ 30 kg/m2, samen met een beoordeling van de buikomvang en eventuele comorbiditeit. Bij kinderen gelden BMI-afkappunten die afhankelijk zijn van de leeftijd.
- De behandeling bij obesitas bestaat uit gecombineerde leefstijlinterventies gedurende minimaal 1 jaar, gevolgd door langdurige begeleiding gericht op gewichtsbehoud of eventueel verder gewichtsverlies. Gestreefd wordt naar een gewichtsverlies bij volwassenen van minimaal 5 na 1 jaar en een afname van de buikomvang van minimaal 10. Bij een gewichtsafname van < 5 kan men medicamenteuze therapie toevoegen aan de leefstijlinterventies.
- Bariatrische chirurgie kan men overwegen bij een BMI ≥ 40 kg/m2 of tussen 35 en 40 kg/m2 als ook comorbiditeit aanwezig is.
- Bij kinderen en adolescenten worden farmacologische en chirurgische interventies afgeraden.
Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:2071-6
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Groningen, oktober 2008,
In deze richtlijn van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO (CBO) hebben collegae Seidell et al. een complex probleem samengevat (2008:2071-6). Daardoor zijn uiteraard details verloren gegaan. Hierdoor is ook een aantal aspecten van obesitas bij kinderen onderbelicht gebleven. Bij de diagnostiek van jonge kinderen tot 12 jaar is de perceptie van ouders van groot belang. Ouders van kinderen met overgewicht beoordelen dit als een gezond gewicht, zodat preventie en behandeling zeer moeilijk zijn.1 Ook zorgverleners hebben moeite met het herkennen van overgewicht.2 Het advies aan allen die met kinderen werken moet daarom zijn om bij ieder kind lengte, gewicht en buikomtrek te meten en deze op een groeicurve uit te zetten. De suggestie wordt gewekt dat de behandeling effectief is voor kinderen in alle leeftijdsgroepen. De recente update van een cochranereview laat echter zien dat er onvoldoende gegevens zijn over de behandeling van kinderen met obesitas jonger dan 6 jaar.3
Gecombineerde leefstijlinterventies lijken een positief effect te hebben op de BMI van schoolgaande kinderen en adolescenten op korte termijn (6 maanden). Langetermijneffectiviteit heeft men echter nauwelijks aangetoond. In het samenvattingsartikel wordt het actief stimuleren van beweging, bijvoorbeeld met aerobics, skateboarden en hardlopen, voorgesteld ter behandeling van obesitas bij kinderen. De CBO-richtlijn zelf en de recente update van de aangehaalde cochranereview over het behandelen van obesitas bij kinderen stellen echter dat het geïsoleerd stimuleren van bewegen weinig effectief is. De review laat ook zien dat geneesmiddelen zoals orlistat en sibutramine in combinatie met leefstijlinterventie een nuttige bijdrage kunnen leveren aan de behandeling van obese adolescenten (ouder dan 12 jaar).3
Tot slot is het van belang dat bij kinderen die in de groei zijn stabilisering van het gewicht meer geschikt is als doelstelling dan gewichtsverlies. Het is een goede ontwikkeling dat organisaties in Nederland de handen ineenslaan om overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen tegen te gaan. Wij vertrouwen erop dat het Partnerschap Overgewicht Nederland aandacht zal hebben voor bovenstaande punten bij de implementatie van de richtlijn van het CBO en bij het ontwikkelen van de zorgstandaarden.
Parry LL, Netuveli G, Parry J, Saxena S. A systematic review of parental perception of overweight status in children. J Ambul Care Manage. 2008;31:253-68.
Spurrier NJ, Magarey A, Wong C. Recognition and management of childhood overweight and obesity by clinicians. J Paediatr Child Health. 2006;42:411-8.
Oude Luttikhuis HGM, Baur LA, Jansen H, Shrewsburry S, O’Malley CO, Stolk RP, et al. Interventions for treating obesity in children. Cochrane Database Syst Rev. [ter perse].
(Geen onderwerp)
Amsterdam, oktober 2008,
Het is een goede suggestie van collegae Oude Luttikhuis et al. om bij ieder kind lengte en gewicht en buikomtrek te meten en die op een groeicurve uit te zetten. De diagnostiek van overgewicht en obesitas voor kinderen van 2 jaar en ouder dient volgens de CBO-richtlijn plaats te vinden naar leeftijd en geslacht aan de hand van internationaal geaccepteerde afkappunten van de BMI. Stabilisering van het gewicht bij kinderen in de groei helpt inderdaad om de BMI te verlagen. De BMI is echter slechts beperkt bruikbaar voor het bepalen van de lichaamssamenstelling en het bijbehorend gezondheidsrisico bij kinderen en adolescenten.1 De lichaamsvetverdeling gemeten aan de hand van de buikomvang zou, net als bij volwassenen, een nuttig aanvullend diagnostisch criterium kunnen zijn. Voor de buikomvang zijn echter nog geen geaccepteerde indelingscriteria voor kinderen vastgesteld.
Er is inderdaad weinig informatie over de effectiviteit van leefstijlinterventies bij jonge kinderen met overgewicht, maar er is wel consensus over de invloed van gezonde voedingsgewoonten en van het stimuleren van lichamelijke activiteit op de optimale groei en ontwikkeling bij deze leeftijdsgroep.2 3 Gezonde voedingsgewoonten zijn onder andere regelmatig ontbijten en verminderen van het gebruik van energierijke snacks en dranken. De constatering dat het geïsoleerd stimuleren van bewegen (zonder dieetinterventie) weinig invoed heeft op het lichaamsgewicht is in overeenstemming met de richtlijn, maar de lichaamssamenstelling, het niveau van cardiovasculaire risicofactoren en de fitheid van de betrokken kinderen verbeteren wel.3 Het ontbreken van bewijs over langetermijneffectiviteit is vooral toe te schrijven aan een gebrek aan methodologisch acceptabel onderzoek van voldoende omvang en duur. Wat betreft de farmacologische interventies bij adolescenten met obesitas: ook daarvoor ontbreken studies naar de langetermijneffectiviteit en de veiligheid.3-5
Tenslotte: het spreekt vanzelf dat bij de implementatie van de richtlijn in de vorm van een zorgstandaard voor overgewicht en obesitas de laatste stand van de wetenschap zal worden meegenomen.6
Kok P, Seidell JC, Meinders AE. De waarde en de beperkingen van de ‘body mass index’ (BMI) voor het bepalen van het gezondheidsrisico van overgewicht en obesitas. [LITREF JAARGANG="2004" PAGINA="2379-82"]Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148:2379-82.[/LITREF]
Uauy R, Kain J, Mericq V, Rojas J, Corvalán C. Nutrition, child growth, and chronic disease prevention. Ann Med. 2008;40:11-20.
Barlow SE. Expert committee recommendations regarding the prevention, assessment, and treatment of child and adolescent overweight and obesity. Pediatrics. 2007;120 Suppl 4:S164-92.
Dunican KC, Desilets AR, Montalbano JK. Pharmacotherapeutic options for overweight adolescents. Ann Pharmacother. 2007;41:1445-55.
McGovern L, Johnson JN, Paulo R, Hettinger A, Singhal V, Kamath C, et al. Treatment of pediatric obesity. A systematic review and meta-analysis of randomized trials. J Clin Endocrinol Metab. [ter perse].
Halberstadt J, Seidell JC, HiraSing RA, Renders CM, Bolhuis AMP van. Partnerschap Overgewicht Nederland: ontwikkeling van een zorgstandaard voor overgewicht en obesitas. Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen. 2008;86:281-3.