Prof.dr. J.L. Terpstra (1928-2013)

Onlangs overleed prof.dr. J.L. Terpstra, chirurg. Gedurende 34 jaar, van 1959 tot 1993, was hij werkzaam bij de Heelkundige Kliniek van het AZL, het huidige LUMC. Hans Terpstra volgde de opleiding Heelkunde in het Diaconessenhuis te Utrecht bij dr. Maarten Vink, die in 1957 benoemd werd tot hoogleraar Heelkunde te Leiden. In 1959 vervolgde Hans Terpstra zijn opleiding in Leiden. Daar schreef hij zijn proefschrift ‘De chirurgische reconstructietherapie bij arterieel oblitererend vaatlijden’ (1960), werd hij in 1969 benoemd tot lector en vervolgens in 1972 tot hoogleraar in de Heelkunde, in het bijzonder de Vaat- en Transplantatiechirurgie.

Samen met Vink heeft Terpstra aan de wieg gestaan van een aantal belangrijke ontwikkelingen in de heelkunde in Nederland. Vaatchirurgisch waren ze voorloper met vaatreconstructies in het been en de carotis. Vanaf het begin was er veel aandacht voor de reconstructie van het aortoiliacale traject. De behandeling van het abdominale aneurysma (AAA) was het paradepaardje van de Leidse Heelkunde. Alle assistenten van de ‘oude kliniek’ – in 1995 verhuisde de Heelkunde naar de nieuwbouw – herinneren zich het tafereel na telefonische aankondiging van een patiënt met een geruptureerd AAA: de deuren van de lift bij de hoofdingang van de kliniek openzetten zodat die gereed stond om de patiënt direct naar de OK te brengen, waarschuwen van de chirurg en de anesthesist van dienst, bij aankomst van de patiënt snel naar boven, eerst afdekken, dan intuberen, enzovoort. Terpstra was in deze ontwikkelingen de centrale figuur, daarbij krachtig gesteund door Vink.

Terpstra hield zich ook bezig met de transplantatiechirurgie. In 1966 werd de eerste niertransplantatie verricht door Vink en Terpstra, na uitgebreide dierexperimentele voorbereiding vanaf 1960. Dankzij intensieve samenwerking met Eurotransplant en onder andere de Nierziekten en Immunohematologie is een bloeiend niertransplantatieprogramma gegroeid. Vanuit de Heelkunde is onder leiding van Hans Terpstra veel aandacht gegeven aan het verbeteren van de orgaanuitname en -preservatie.

Hans Terpstra was een echte generalist. Eind jaren 70 begon hij zijn koers te verleggen van de vaatchirurgie naar de gastro-intestinale chirurgie. Er was veel aandacht voor de IBD-patiënten en de hernia-diaphragmatica-chirurgie. Hans Terpstra liet zich niet voorstaan op zijn verdiensten. Hij was zich goed bewust van zijn bijzondere chirurgische kwaliteiten, maar snoeven was hem vreemd. Hij gebruikte zijn vaardigheden voor de patiënt, voor innovaties en voor overdracht aan chirurgen van de volgende generatie. Zo was Hans Terpstra een leermeester en voor velen een voorbeeld

Hans Terpstra had een gemakkelijke manier van omgaan met de mensen en het was altijd prettig met hem te mogen werken. Dat gold voor de collega’s van andere disciplines, voor chirurgen, voor assistenten, voor de verpleging, en in feite voor alle medewerkers van de kliniek. En hij had het volledige vertrouwen van zijn patiënten. De laatste jaren waren niet gemakkelijk en leefde hij teruggetrokken. Hans Terpstra gebruikte graag uitspraken uit de klassieke oudheid. Het is niet ondenkbaar dat hij over zijn eigen overlijden gezegd zou hebben: ‘Certi sunt denique fines’.