Politiek is niets anders dan geneeskunde op grote schaal

Dit is de tekst van de NTvG Lezing 2016 die prof.dr. Johan P. Mackenbach hield tijdens de NTvG Dag op 5 november 2016 in de Rode Hoed te Amsterdam.

Rudolf Virchows revolutionaire jaren

Wij staan op de schouders van reuzen en 2 deelgebieden van de geneeskunde staan zelfs op de schouders van een en dezelfde reus, namelijk Rudolf Virchow. Virchow (1821-1902) geldt als grondlegger van de moderne pathologie en ook van de sociale geneeskunde, of beter gezegd: de public health. ‘Politiek is niets anders dan geneeskunde op grote schaal’ is een van zijn beroemdste uitspraken, die in de public health tot op de dag van vandaag vaak wordt geciteerd.1

Om te begrijpen hoe Virchow tot deze nogal eens verkeerd begrepen uitspraak kwam, moeten we terug naar het jaar 1848, een jaar waarin in alle Europese hoofdsteden revoluties uitbraken. Aanleiding was de grote misère van de bevolking, die werd geteisterd…