Samenvatting
Bij 2 neonaten, een meisje van 4165 g en een jongetje van 4040 g, geboren na respectievelijk 40 2/7 en 37 6/7 weken amenorroeduur, werd een navelvenekatheter ingebracht om hypoglykemie te bestrijden. Dit lukte echter niet of alleen met een hoge glucosedosering, naar later bleek door een arteriële positie van de katheter. Beide patiënten herstelden restloos. Persisterende neonatale hypoglykemie is een regelmatig voorkomend probleem met potentieel ernstige neurologische schade als gevolg. Een differentiaaldiagnostisch relatief onbekende oorzaak is malpositie van een navelkatheter. Glucosetoediening via een arteriële in plaats van een veneuze navelkatheter resulteert in hyperinsulinisme door de directe glucosetoevoer naar de pancreas, met gevaarlijke non-ketotische hypoglykemie als gevolg. Een arteriële positie van de katheter dient in een vroeg stadium uitgesloten te worden. De juistheid van de katheterpositie kan men beoordelen aan de hand van nauwkeurige inspectie van de navelvaten, radiologische controle van de katheterpositie, bloedgasanalyse en het meten van vasculaire pulsaties.
Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2224-8
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
(Geen onderwerp)
Utrecht, oktober 2007,
Het artikel van Peters et al. (2007:2224-8) over persisterende onverklaarde neonatale hypoglykemie door een arteriële positie van een veneuze navelkatheter hebben wij met belangstelling gelezen. De schrijvers spreken zich onzes inziens niet duidelijk genoeg uit over de juiste positie van een ingebrachte veneuze navelkatheter, terwijl zij juist een ernstige complicatie van malpositie bespreken. Zij schrijven dat een juist gepositioneerde veneuze navelkatheter de V. umbilicalis volgt en via de ductus venosus eindigt in de V. cava inferior juist onder het rechter atrium. In hun figuur 2 spreken zij echter van een juiste positie wanneer de veneuze navelkatheter met de punt in het rechter atrium ligt.
In twee recente reviewartikelen wordt plaatsing van de veneuze navelkatheter buiten de hartcontour, in de V. cava inferior geadviseerd om de kans op pericardeffusie door perforatie of beschadiging van het endocard te verminderen en cardiale ritmestoornissen te voorkomen.1 2 De positie dient röntgenologisch of echografisch gecontroleerd te worden. Het kan moeilijk zijn om een veneuze navelkatheter van een arteriële te onderscheiden als de buikoverzichtsfoto niet zuiver voor-achterwaarts is genomen. Als de patiënt iets op de linkerzijde is gedraaid, projecteert de veneuze navelkatheter, die ventraal ligt, zich niet rechts van de wervelkolom, maar pal over of zelfs links van de wervelkolom. Het onderscheid tussen een veneuze en arteriële positie van een navelkatheter is onzes inziens gemakkelijker te maken door te letten op het beloop van de katheter vanaf de navel (figuur). De veneuze navelkatheter loopt direct naar craniaal. De arteriële navelkatheter loopt eerst naar caudaal door de A. umbilicalis en maakt vervolgens een scherpe bocht naar craniaal bij de overgang naar de A. iliaca interna (zie de figuur). Daarom hoort op de buikoverzichtsfoto het kleine bekken afgebeeld te worden. Bij onduidelijkheid over een arteriële of veneuze ligging van een navelkatheter kan een dwarse buikoverzichtsfoto van waarde zijn. De arteriële navelkatheter loopt naar caudaal en dorsaal, om vervolgens naar craniaal af te buigen en net voor de wervelkolom langs te gaan (zie figuur b). De veneuze navelkatheter loopt tegen de voorste buikwand aan naar craniaal en buigt in de lever naar dorsaal via de recessus umbilicalis, de linker tak van de V. portae en de ductus venosus naar de V. cava inferior net caudaal van het hart.
Deze aanvullende informatie kan bijdragen aan een afname van het aantal complicaties door malpositie van navelkatheters.
Menon G. Neonatal long lines. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2003;88:F260-2.
Hermansen MC, Hermansen MG. Intravascular catheter complications in the neonatal intensive care unit. Clin Perinatol. 2005;32:141-56.
(Geen onderwerp)
Arnhem, december 2007,
Wij danken collega’s Beek en Termote voor hun reactie. De betreffende figuur 2, afkomstig uit een eerdere publicatie, is uitsluitend bedoeld om het verschil te illustreren tussen de loop en de ligging van respectievelijk een veneuze en een arteriële navelkatheter. De tip van de veneuze lijn ligt, zoals beschreven in het onderschrift van figuur 2, in het rechter atrium. In de praktijk zou de lijn teruggetrokken moeten worden tot in de V. cava inferior, alvorens deze te gebruiken. Dit is inderdaad niet duidelijk genoeg aangegeven in het onderschrift van figuur 2. In de tekst van ons artikel wordt de juiste ligging van een veneuze navelkatheter beschreven: de tip dient in de V. cava inferior te liggen, juist onder het rechter atrium. Het commentaar van Beek en Termote onderschrijft nog eens extra hoe een juiste positie van een veneuze en arteriële navelkatheter aan de hand van anatomische structuren röntgenologisch dient te worden gecontroleerd. Het spreekt voor zich dat hiervoor een volledige thorax-buikoverzichtsfoto (dit is een foto inclusief het kleine bekken) dient te worden gemaakt. Naast de punten die zijn genoemd in onze tekst, kan het maken van een laterale buikoverzichtsfoto toegevoegde waarde hebben voor het onderscheiden van een veneuze dan wel arteriële ligging van een navelkatheter.