Peer review

Medische tijdschriften bewaken de kwaliteit van hun publicaties met zogenaamde peerreview. Mits goed ingezet is peerreview een groot goed maar het systeem kan natuurlijk ook falen, zoals John Bohannon liet zien. Hij probeerde de open-accesstijdschriften aan de schandpaal te nagelen door te laten zien dat de helft daarvan zijn verzonnen artikel over een wonderpil tegen kanker accepteerde. Inmiddels is hij zelf ook alweer flink bekritiseerd omdat hij vergat de andere tijdschriften mee te nemen in zijn studie. Het tijdschrift Science dat het verhaal van Bohannon bracht heeft dat misschien wel wat al te gretig geaccepteerd. Het komt goed uit als concurrenten in een kwaad daglicht komen te staan.

Natuurlijk kent ook peerreview zijn fouten maar het is nog altijd veel beter dan een systeem waarin onafhankelijke beoordeling afwezig is. Ik denk hier aan de talloze rapporten die over ons neerdalen en waarin van alles beweerd kan worden zonder dat de peerreview zijn werk doet. In de regel komen dit soort rapporten vooral prominent in de media als er weer stevige kritiek op de gezondheidszorg wordt geuit. Een voorbeeld hiervan is het dossieronderzoek dat verricht werd naar aanleiding van vermeende oversterfte in het Ruwaard van Putten Ziekenhuis. Dit berichtte Nieuwsuur in de laatste week van september: ‘Bijna 1 op de 10 patiënten die in het Ruwaard van Putten Ziekenhuis zijn overleden, zijn dat mede door verkeerd handelen van het personeel en in vergelijkbare kleine ziekenhuizen is dat percentage gelijk’. Dokters moeten elkaar meer de maat nemen zo luidt de conclusie.

Helemaal mee eens, maar zouden we dan niet met het rapport dat de speciale commissie schreef moeten beginnen? Wat zou het plezierig zijn geweest als er eens 2 of 3 peerreviewers naar hadden gekeken en de conclusies en de vertaling voor de kijkers tegen het licht hadden gehouden. Een van de belangrijke bevindingen is dat de dossiers van twijfelachtige kwaliteit zijn. Toch heeft dat de commissie er niet van weerhouden hele stevige conclusies te trekken. Op basis van de twijfelachtige dossiers blijkt namelijk dat bij 7,2% van de patiënten de schade duidelijk zorggerelateerd was en slechts bij 3,9% was deze waarschijnlijk vermijdbaar. De opgeklopte getallen uit Nieuwsuur krijg je pas als je ook de ‘mogelijke’ zorgschade gaat meetellen. Maar wat is mogelijke schade eigenlijk en welke waarde heeft het in een studie waarin alles achteraf werd vastgesteld op basis van twijfelachtige dossiers? Een goed tijdschrift was over deze voorstelling van feiten gevallen. Geef mij dan maar de peerreview met al zijn nadelen en missers. Dit voorkomt vaak hijgerige conclusies gebaseerd op twijfelachtig materiaal.