Opleiden voor de werkelijkheid

Tijdens hun geneeskundestudie leren we studenten om alle klachten van een patiënt zoveel mogelijk onder één noemer te brengen. Ook in de vervolgopleidingen zijn we vooral ziekte- of orgaan- en veel minder patiëntgericht. Studenten en onervaren dokters vinden het maar moeilijk: ze vergeten de helft van de klachten van de patiënt omdat die niet in de differentiaaldiagnose past. Ervaren dokters weten beter. Veel patiënten hebben helemaal niet één ziekte maar een combinatie van problemen. Een otitis media of verkoudheid komt natuurlijk wel alleen voor, maar diabetes, COPD, hart- en vaatziekten… Ziekte clustert en zelden draagt iemand maar een enkel kruisje. Uit onderzoek naar multimorbiditeit, deze week in dit Tijdschrift (A3193, bl. 1120), blijkt bijvoorbeeld dat slechts 8% van de mensen met hartfalen geen andere aandoeningen heeft, maar dat meer dan een vijfde wel 4 bijkomende kwalen heeft. In de basisopleiding, de vervolgopleiding en zelfs in de organisatie van de zorg zien we dit soort patronen niet terug. We leiden cardiologen op of internisten maar die laten de diagnostiek en behandeling van COPD of artrose regelmatig over aan longartsen en orthopeden, die op hun beurt weer minder voeling hebben met de beperkingen die diabetes of hartfalen aan een patiënt opleggen. Iedere beroepsgroep maakt aparte richtlijnen, schrijft eigen pillen voor en vergeet in alle drukte met ‘de buren’ te overleggen. Huisartsen zouden de spin in het web moeten zijn, maar in werkelijkheid verliezen ze regelmatig het overzicht.

Het moet dus in de opleiding fundamenteel anders: meer aandacht voor complexe problemen en multimorbiditeit. Dat kan alleen door het oplossen van klinische problemen vroeg op het opleidingsmenu te zetten. Studenten moeten zelf hun tanden zetten in een patiëntencasus en herkennen wat de belangrijke vragen zijn. Veel meer dan nu het geval is, moeten geneeskundefaculteiten hun onderwijs en opleiding snel en flexibel afstemmen op de ontwikkeling van ziektebeelden in de maatschappij.

Om dat te kunnen, moeten we vooral generalisten opleiden. Specialisatie prima, maar het merendeel van de dokters moet later ook veel voorkomende problemen die op het randje van hun vakgebied liggen goed kunnen uitleggen. De internist moet dus ook een beetje verstand hebben van stemmingsstoornissen en de longarts van artrose. Natuurlijk, ze hoeven die specifieke aandoeningen niet tot in de finesses te beheersen en te kunnen behandelen, maar de zin ‘niet op mijn vakgebied’ zou in brieven niet meer mogen voorkomen. Die patiëntgerichtheid zouden we onze studenten al in de basisopleiding moeten aanleren.

En intussen kunnen alle werkende dokters morgen al beginnen door bij hun volgende patiënt over de grenzen van het keurig aangeharkte eendimensionale ziektetuintje heen te kijken.