Onzinnige zorg

Door vooruitgang in wetenschap en techniek begrijpen we steeds meer van de complexiteit van het menselijk lichaam. Tot op moleculair niveau kunnen we vorm en functie ontrafelen om basaal in te kunnen grijpen in processen die ons ziek maken. Zo zijn de recentelijk ontwikkelde immuuntherapieën van revolutionaire betekenis in de geneeskunde. Er zijn ook gebieden waarin onze vorderingen nog beperkt zijn. Al jaren zijn we bezig om een effectieve behandeling van een, niet zelden fatale, pinda-allergie te ontwikkelen. De weg naar een doeltreffende desensibilisatie lijkt echter nog lang (D3810). We proberen de natuur te slim af te zijn, maar ziekmakers verschansen zich vernuftig tegen ons afweergeschut. Zoals een tuberkelbacil die na ruim een halve eeuw toch weer de kop opsteekt (D3497).

Soms denken we iets te begrijpen, maar laat onze eigen logica over beïnvloeding van ziekte ons in de steek. Wat lijkt meer voor de hand te liggen dan rafelig kraakbeen uit een versleten knie te verwijderen? Die knie zal na zo’n ingreep toch veel soepeler bewegen met minder pijn? Het klonk zó aannemelijk, dat het lang duurde voordat een degelijk placebogecontroleerd onderzoek een einde aan deze mythe maakte. Zo zijn er nog meer voorbeelden te geven, zoals dat van Burgers en collega’s (D3945). Wanneer een slijmbeurs van de schouder in de verdrukking raakt onder het daarboven gelegen acromion, lijkt toch niets effectiever dan die slijmbeurs te verwijderen en wat bot van de onderzijde van het acromion af te knabbelen om wat meer ruimte te maken? Ook hiervoor geldt: het lijkt logisch, maar helpen doet het niet.

Terwijl ik dit schrijf laat Sjoerd Repping van zich horen. Kwartiermaker bij het Zorginstituut, met als missie om een einde te maken aan ‘onzinzorg’. Voor veel van onze therapieën is onvoldoende empirisch bewijs dat ze werkzaam zijn, wat hun effectiviteit onzeker maar niet onmogelijk maakt. Maar van een aantal behandelingen is bewezen dat ze echt niet werken. Decompressiechirurgie bij schouderklachten heeft zich nu ook in deze laatste rij geschaard. Laten we – artsen, zorgverzekeraars en patiënten – ons inzetten voor het stoppen met onzinnige zorg. Samen, schouder aan schouder.