Neurotoxiciteit van lithium bij een normale lithiumspiegel

Leiden, december 1988,

Terecht wijzen Kemperman et al. in hun artikel op het belang van het maken van een EEG bij neurotoxische verschijnselen (1988;2066-70) Dit geldt niet enkel voor de behandeling met lithium, doch ook en misschien gezien hun verspreiding, vooral voor alle farmaca met psychotrope werking.1

Bij organische psychosyndromen heeft het EEG niet alleen een bewakende, doch ook een diagnostische functie. Bij een niet-convulsieve status epilepticus heeft de herkenning van de aard van de stoornis met behulp van een EEG rechtstreekse therapeutische consequenties.2 Een bepaald subtype van epilepsie wordt vaker als psychiatrische stoornis miskend.34 Het gaat hierbij om oudere patiënten zonder epileptische voorgeschiedenis die plots min of meer grove bewustzijnsstoornissen tonen, gepaard gaande met een ernstig irritatief afwijkend EEG. Zonder verificatie door een EEG kan de differentiatie met verwardheid (delirium) of amnestische episoden moeilijk zijn. Oorzakelijk gaat het niet zelden om stoornissen van toxisch-metabole aard.5 Gelijkaardige klinische en neurofysiologische verschijnselen zijn ook bij lithiumbehandeling beschreven.6 Dit ziektebeeld wordt waarschijnlijk te weinig herkend.

Groningen, december 1988,

Van Sweden benadrukt het belang van het EEG bij met name de niet-convulsieve status epilepticus. Als voorbeeld hiervan kan men aan het voorkomen van absences denken of aan toxischmetabool geïnduceerde stoornissen bij oudere patiënten.

Lithium kan inderdaad eveneens epileptogeen werken. Die werking kan in het EEG tot uiting komen door bijvoorbeeld verhoogde fotogene prikkelbaarheid (fotoparoxismale reacties), of ook klinisch. Bij behandeling met lithium ziet men insulten,1 myoclonus-epilepsie,2 of persisterende epileptische fenomenen als gevolg van een neurotoxische episode.3 Een risicogroep voor de ontwikkeling van epileptische fenomenen zouden patiënten met een bipolaire stoornis kunnen zijn die snel wisselen tussen manische en depressieve episodes, het ‘rapidcycling’.4

Onlangs werd onder de aandacht gebracht het seizoensmatige karakter van sommige fotoparoxismale reacties.5 Er werd dan ook een relatie tussen de hoeveelheid daglicht, of de gemiddelde omgevingstemperatuur, en de prikkelbaarheid van het cerebrum door fotonen gepostuleerd. Vooral 's winters zouden de grote hersenen verhoogd prikkelbaar zijn.

Uitgaande van een dergelijke veronderstelling zou het interessant zijn om het al dan niet seizoensmatig voorkomen van deze (neurotoxische) fenomenen na te gaan. Dit is bij mijn weten tot op heden niet geschied.