Naar een tweedeling in de zorg

Het is tijd voor een tweedeling in de zorg. Niet een tweedeling in wie wel en wie geen toegang heeft tot zorg, maar een tweedeling in het verzekerde pakket. Zo kunnen we voldoende middelen vrijmaken om het basispakket voor iedereen bereikbaar te houden en kan zorg die buiten het basispakket valt in een marktomgeving groeien. De grens tussen die twee onderdelen van de zorg zou het belangrijkste discussiepunt in een nieuw regeerakkoord moeten zijn. De aloude trechter van Dunning kan ook nu nog goede diensten bewijzen.

De omvang van het basispakket wordt bepaald door drie overwegingen: de gezondheidswinst voor het individu, de mate waarin een individu het zelf kan bekostigen en de mate van compassie van een samenleving.

De gezondheidswinst is van belang omdat deze de basis biedt voor de noodzakelijke solidariteit. Immers, het belang dat wij elk hechten aan gezondheid en het belang van gezonde burgers voor een gezonde samenleving zijn de redenen om effectieve preventieve en curatieve interventies voor iedereen toegankelijk te houden. Hoe groot die gezondheidswinst voor het individu moet zijn voor elke geïnvesteerde euro is al vaak bestudeerd. Het nieuwe kabinet moet die politieke keuze een keer maken, waarbij zeker niet iedereen tevreden zal zijn.

De mate waarin mensen zelf kunnen betalen voor zorg is als criterium veel controversiëler. De essentie van verzekeren is dat je dat doet voor uitgaven die je zelden zullen treffen, maar dan direct onbetaalbaar blijken. Als je besluit om alles wat per keer minder kost dan een pakje sigaretten of een volle tank benzine, ieders eigen verantwoordelijkheid te laten, dan valt dat binnen een normaal uitgavenpatroon. Als je de jaarlijkse bijdrage maximeert, heb je in feite alleen een eigen risico, maar door elementen te benoemen die je uit het basispakket haalt, heb je psychologisch het principe van verzekeren weer teruggebracht en dat is effectiever.

Tot slot, de compassie. Een groot deel van de zorg uit de AWBZ is indertijd in een collectieve regeling gebracht, niet omdat die medische zorg niet te verzekeren was, maar omdat de aandoening aangeboren of de zorg heel langdurig was. Maar niet alleen het pakket van zorg, ook de groep voor wie wij die zorg in solidariteit leveren, is enorm uitgedijd. Ik pleit er voor dat een nieuw kabinet de mate van barmhartigheid en dus de noodzakelijke solidariteit overeind houdt en bij bezuinigingen geen kaasschaaf hanteert. Ze moet de vraag beantwoorden voor wie die zorg bedoeld is en hoe ver compassie reikt.

Een kabinet dat durft te kiezen is onze belangrijkste waarborg om ook in de toekomst de zorg die essentieel is voor de volksgezondheid en onbetaalbaar is voor het individu voor iedereen toegankelijk te houden door een collectieve verzekering. De rest moet zo snel mogelijk toegankelijk gemaakt worden voor diegenen die daar voor willen sparen, zich aanvullend willen verzekeren of het uit eigen zak willen betalen.