Meer suïcide door media-aandacht?

Het risico op suïcide neemt toe nadat er media-aandacht is geweest voor de zelfdoding van een beroemdheid. Daarmee ondersteunt een uitgebreide internationale meta-analyse die onlangs in het British Medical Journal (2020;368:m575) werd gepubliceerd resultaten uit eerder, kleinschaliger, onderzoek.

Wanneer in de media over de suïcide van een bekend persoon bericht werd, bleek het risico op suïcide in de daaropvolgende 2 maanden met 8-18% toe te nemen (‘rate ratio’(RR): 1,13; 95%-BI: 1,08-1,18; 14 studies). Uit een secundaire analyse bleek ook de methode die de beroemdheid voor de zelfdoding gebruikte van belang: die methode bleek na media-aandacht hiervoor vaker toegepast te worden (RR: 1,30; 95%-BI: 1,18-1,44; 11 studies). Er zat wel een aantal haken en ogen aan het onderzoek: zo kon er geen uitspraak over causaliteit gedaan worden en was er mogelijk sprake van een publicatiebias.

De resultaten uit de meta-analyse ondersteunen de aanbevelingen van Stichting 113 Zelfmoordpreventie voor berichtgeving over suïcide. In hun handreiking voor mediaprofessionals raden ze aan om extra voorzichtig te zijn met de berichtgeving over suïcide van een bekend persoon, omdat mensen met suïcidaal gedrag door zo’n media-uiting kunnen gaan denken dat suïcide een acceptabele oplossing is voor hun problemen. Het imiteren van suïcide wordt het ‘Werther-effect’ genoemd, naar Goethes roman ‘Het lijden van de jonge Werther’ uit 1774. Jonge mannen zouden in navolging van hoofdpersoon Werther vaker suïcide gepleegd hebben. Het tegenovergestelde lijkt ook te bestaan; het ‘Papageno-effect’. Hieronder wordt een daling verstaan van het aantal suïcides door media-uitingen over het overleven van crises en het afzien van suïcideplannen. Dit fenomeen dankt zijn naam aan Mozarts opera ‘De Toverfluit’, waarin 3 jongens hoofdpersoon Papageno van zelfdoding weerhouden.

Persvoorlichter Evita Bloemheuvel van Stichting 113 Zelfmoordpreventie ziet dat steeds meer journalisten bewust met de media-richtlijnen omgaan en dat er goed wordt doorverwezen naar hulp in de berichtgeving. ‘We zien dat deze doorverwijzingen ook effect hebben, zeker rondom het overlijden van bekende personen. Bij het overlijden van Avicii zagen we bijvoorbeeld een ruime verdubbeling in het aantal hulpvragen in de lijnen. Wel valt ons op dat er nog steeds veel over zelfmoord wordt bericht, dat er vaak wordt gespeculeerd over redenen van zelfmoord en dat er informatie over methodes en locaties wordt gegeven. Dit valt vooral op bij media die veel berichten over het privéleven van bekende personen.’