Mama Gré

Een op de vijf vrouwen in Nederland kijkt niet met trots en zelfvertrouwen op hun bevalling terug. Mede daarom heb ik altijd het verlangen gekoesterd dat mama Gré ook mijn bevalling zou begeleiden. Mama Gré, oftewel Margareta, kende ik al sinds mijn geboorte. Mijn moeder wilde graag thuis bevallen en Margareta had toevallig dienst toen de weeën begonnen. Bij deze verloskundige voelde mijn moeder zich vertrouwd. Bij mama Gré was ze in goede handen. Zo geschiedde het dat ze ook bij de geboorte van mijn broertje was.

Tegen de tijd dat mijn zusje drie jaar later ook onder mama Grés toeziend oog werd geboren, was er een hechte vriendschap ontstaan. We woonden intussen in Tanzania toen mijn moeder in verwachting was van mijn jongste broertje. Ditmaal beviel ze niet in het eikenhouten bed van mijn overgrootoma, maar in het plaatselijke ziekenhuis. Uiteraard met mama Gré aan haar zijde. Ze was er speciaal voor naar Tanzania gevlogen.

‘Veilig thuis bevallen is een groot voorrecht’

Ondanks decennia van felle discussies is het in Nederland algemeen aanvaard dat een gezonde vrouw met een ongecompliceerde zwangerschap zelf kan bepalen of zij thuis of in een ziekenhuis bevalt. Hier zijn we zelfs een beetje trots op. De thuisbevalling staat inmiddels genoteerd in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Een groot goed!

Dit is echter een privilege dat in andere landen vaak alleen is weggelegd voor de allerrijksten. Voor het gros van de vrouwen in de wereld is een veilige ziekenhuisbevalling namelijk al een uitdaging, laat staan een veilige thuisbevalling. Zonder professionele begeleiding en met beperkte toegang tot ziekenhuiszorg leiden thuisbevallingen in landen zoals Tanzania tot onacceptabel hoge maternale morbiditeit en mortaliteit. Eigen bed in Nederland, ziekenhuisbed in Tanzania. Mijn moeders keus getuigt van de discrepanties in risico.

Mama Gré is vorige zomer plots overleden. Een week daarvoor had ik haar nog gevraagd of ze kon beloven om fit genoeg te blijven zodat, als ik ooit zwanger zou worden, ze ook bij mijn bevalling kon zijn. Margareta was toen al 85. Ze lachte verlegen en keek me twijfelend aan, om vervolgens mijn teleurstelling op te merken en een geruststellende hand op mijn buik te leggen: ‘Ik voel de weeën al Jamilah, ik voel de weeën!’

Ik rouw om het verlies van een bijzonder persoon die mij erg dierbaar was. En ik rouw om een wens die niet in vervulling is gegaan. Maar de herinnering aan de warmte van haar hand op mijn buik doet me realiseren dat ik elke zwangere vrouw toewens wat zij symboliseert. Er zijn de laatste jaren steeds meer geluiden over respectloze en onprettige ervaringen rondom geboortezorg. Veilige, waardige, persoonsgerichte geboortezorg: die wens koester ik voor iedereen. Voor mijn vriendinnen in Amsterdam, de asielzoekers in Ter Apel en mijn nichtjes in Tanzania.