Maligne antipsychoticasyndroom vroegtijdig herkennen

Antipsychotic malignant syndrome (AMS) sometimes is difficult to recognize. Four young persons with dementia developing AMS are presented. We emphasize that there may be signs to consider this diagnosis and how to distinguish between serotonergic syndrome and delirium.

Other patients using antipsychotics may also show subtle signs related to AMS. Risk factors are: organic brain syndrome, delirium and agitation.

Safe antipsychotics are non-existing and while the presentation of this syndrome can be diverse, we recommend to determine creatine kinase helping to diagnose AMS in patients showing unexplained complaints of pain, posture abnormalities or swallowing problems.

Preventing by using non-drug interventions is of course the best option. Furthermore an experienced care-team can contribute to the timely recognition of AMS. We advise to avoid antipsychotics in patients who have already had a AMS, and if unavoidable, to monitor closely for side effects and creatinine kinase.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Dames en Heren,

Vandaag gaan wij het hebben over het maligne antipsychoticasyndroom – voorheen het maligne neurolepticasyndroom –, een ziektebeeld dat soms lastig te herkennen is. Wij beschrijven 4 jonge mensen met dementie (< 65 jaar) bij wie door de vroegtijdige herkenning van soms subtiele symptomen werd voorkomen dat het syndroom levensbedreigend werd.

Patiënt A, een 39-jarige man met frontotemporale dementie, werd behandeld met risperidon 0,5 mg 1 dd vanwege hevige onrust waarbij hij aan z’n eigen haar trok, luid riep, van alles vastpakte en hevig met de tanden knarste. 15 maanden nadat hij met risperidon begonnen was – met tussentijds enkele dosisaanpassingen –, had de patiënt geen initiatief meer om te lopen, viel hij enkele keren, sprak en at hij nauwelijks nog en had hij ernstige tremoren, vooral aan de handen (tabel 1). De lichaamstemperatuur was 37,8 °C (gemeten in het oor) en de armen waren verstijfd. Een maand eerder had de patiënt overmatige transpiratie ontwikkeld, met name in het gelaat. De oorzaak daarvan was niet bekend.

Bloedonderzoek liet een geschatte glomerulaire filtratiesnelheid (eGFR) zien van > 60 ml/min per 1,73 m2, een natriumconcentratie van 155 mmol/l (referentiewaarde: 135-145), een kaliumconcentratie van 4,7 mmol/l (referentiewaarde: 3,5-5,1) en een creatinekinase(CK)-concentratie van 1270 U/L…