Kiezen

Hoe moet je als patiënt tussen twee behandelingen kiezen? Welke keuze laten we patiënten en hoe helpen we ze die keus te maken? Voor een essay heb ik de afgelopen weken alle afleveringen bekeken van Medisch Centrum West, de eerste Nederlandse medische soap, daterend van eind jaren tachtig en begin jaren negentig van de vorige eeuw. (Nee, dank u, medelijden is niet nodig. Het is geen straf, best leuk eigenlijk.)

Tot mijn stomme verbazing gaat de allereerste aflevering meteen over euthanasie. Een zelfbewuste oude dame kiest ervoor een experimentele chemotherapie niet te ondergaan. Na veel gedoe past hoofdzuster Reini, samen met arts-assistent Jan van der Woude, stiekem euthanasie toe. Maar dat is het punt niet. De keus van de patiënt – wat wil ik nog en waar kies ik voor? – is het eerste patiëntenprobleem in deze tv-serie en dat is op zijn minst bijzonder. De tekstschrijver Hans Galesloot heeft vast niet voorzien dat zo’n twintig jaar later het verschil in perspectief tussen patiënt en dokter nog steeds groot zou zijn. Door alle afleveringen heen speelt dit probleem: patiënten vragen iets anders dan sommige dokters leveren. Kort door de bocht: dokters willen levens rekken, patiënten willen kwaliteit van leven. Ze maken dus andere keuzen. Het is maar soap, maar toch, de werkelijkheid lijkt vaker op afdeling A4 van MCW dan me lief is.

Dat verschil in perspectief tussen artsen en patiënten is ook onderwerp van het onderzoeksartikel van Peep Stalmeier en zijn collega’s, deze week op www.ntvg.nl. Hoe moet je mannen met een prostaatcarcinoom helpen om tussen twee kwaden te kiezen? Hoe belangrijk zijn bijwerkingen eigenlijk en is het de moeite waard om voor een enkele procenten hogere 5-jaarsoverleving elke dag diarree te hebben? Driekwart van de patiënten die zelf wilden kiezen, koos voor behandeling met een lage stralingsdosis in plaats van de medisch gunstiger hoge dosering; veel patiënten hechtten meer belang aan mogelijke bijwerkingen dan aan een wat langere overleving.

Kwaliteit van zorg is niet het blind volgen van protocollen, maar het leveren van zorg op maat, waarbij de patiënt de maat bepaalt. De kunst wordt het om dat proces niet alleen voor de patiënt helder te maken, maar er ook voor te zorgen dat het kan worden onderzocht, zodat we als artsen aan de maatschappij verantwoording kunnen afleggen over wat we doen. Onderzoek zoals dat van Stalmeier is daarom uiterst waardevol.