Kaf en koren

Bijblijven kost veel tijd. Niet omdat er iedere week grote doorbraken zijn, maar vooral omdat er heel veel gepubliceerd wordt. Als ‘gewone hulpverlener’ moet u niet alleen weten wélke diagnostiek u moet aanvragen of wélke behandeling u moet kiezen, maar ook hóe al dat bewijs verkregen is. Hoe verder in het onderzoekstraject van lab naar mens, hoe lastiger het wordt om goed wetenschappelijk bewijs te verkrijgen. Staan we werkelijk aan de vooravond van longkankerscreening in Nederland? (A8933). Het Nederlands-Belgische onderzoek naar de effecten van screening op longkanker (NELSON), illustreert mooi de hele lange taaie weg van goed patiëntgebonden onderzoek. In de periode 2003-2006 werden voor deze studie meer dan 15.000 straffe rokers ingesloten, en pas volgend jaar wordt bekend of en hoeveel sterftegevallen aan longkanker we met screening door CT-scans kunnen voorkomen. Tussentijdse resultaten uit de NELSON-studie laten zien dat het grote probleem van longkankerscreening, het grote aantal foutpositieven, gereduceerd kan worden zonder dat dit ten koste gaat van de opsporing van echte longkankers. Maar Smit (A8933) noemt wat we allemaal nog niet weten als de NELSON-studie klaar is. Beperkingen bij klinisch onderzoek zijn nu eenmaal een gegeven en daar moet u als lezer mee omgaan. In het artikel ‘Onderzoeksartikelen lezen’ (A9004) schetsen wij hoe u het vele kaf van het weinige koren kunt scheiden. Met dit artikel besluiten we voorlopig de serie 'Methodologie van onderzoek'. Het focus lag hierbij vooral op de vraagstelling en het onderzoeksontwerp omdat vooral dit de kwaliteit en bruikbaarheid van onderzoek bepalen. Aangezien de artikelen uit de serie nog steeds veel gelezen worden, hebben wij de artikelen in een app (te downloaden in de NTvG app als in-app aankoop of kijk op www.ntvg.nl/methodologie) gebundeld en een aantal lastige begrippen, zoals ‘confounding’ nog eens uitgelegd in korte filmpjes van 70 sec (https://vimeo.com/127009412). Maar ook als studies zoals de NELSON, goed in elkaar zitten, valt er nog heel veel te zeggen over de praktische implicaties. In de VS becijferde men al dat de geraamde kosten voor een gewonnen levensjaar met longkankerscreening minstens 80.000 dollar zijn. Ook als dat de helft minder zou zijn, is het maar de vraag of we ons dat kunnen veroorloven. De Nederlander mag dan wel, zoals uit onderzoek blijkt, 40.000 euro voor een gewonnen levensjaar over hebben, het geld moet er wel zijn. Het aantal aandoeningen waarvan gemeend wordt dat er op gescreend moet worden is enorm toegenomen en farmaceuten vragen steeds meer geld voor hun nieuwe veelbelovende pilletjes. Durven kiezen dus omdat we nu eenmaal niet alle potentiële te winnen levensjaren ook echt kunnen winnen. Dat geld hebben we niet.