Immunologie in de medische praktijk. XXVII. Mannosebindend lectine, een belangrijke schakel in de aspecifieke of aangeboren afweer

- In the course of the past two decennia, a 3rd route of complement activation (next to the classical and the alternative routes) has been identified: the lectin route in which mannose-binding lectin (MBL) plays an essential role. MBL is produced in the liver.

- From the phylogenetic and functional points of view, complement activation via MBL falls in between the alternative and the classical routes and combines the advantages of the former (an early response, without the intervention of antibodies) with those of the latter (high specificity).

- The binding of MBL to the surface of a microorganism results in the activation of two serine proteases (MASP1 and MASP2) that are coupled to MBL. These enzymes can activate C4 and C2 so that, via the MBL route, the C3-convertase of the classical route (C4b2b) is produced long before there are any specific antibodies.

- The gene for MBL is located on the long arm of chromosome 10 and consists of a promoter gene and 4 exons coding for the protein.

- The prevalence of mutations in the MBL gene is about 10, but in Africa South of the Sahara it is as high as 30.

- MBL deficiency predisposes both children and adults to all sorts of infectious diseases, chronic diarrhoea, tonsillitis, otitis media, pneumonia, (meningococcal) meningitis, sepsis and osteomyelitis.

- Remarkably, MBL deficiency may actually be advantageous in some infections, because certain microorganisms use MBL or complement to invade the cell.

Samenvatting

- In de laatste twee decennia is een 3e route van complementactivatie geïdentificeerd (naast de klassieke en de alternatieve route), de lectineroute waarin het mannosebindend lectine (MBL) een essentiële rol speelt. MBL wordt in de lever geproduceerd.

- Complementactivatie via MBL staat fylogenetisch en functioneel tussen de alternatieve en de klassieke route in en combineert de voordelen van de alternatieve (vroege respons, zonder tussenkomst van antistoffen) met die van de klassieke route (grote doelgerichtheid).

- Door binding van MBL aan het oppervlak van een micro-organisme raken twee aan MBL gekoppelde serineproteasen (MASP1 en MASP2) geactiveerd. Deze enzymen kunnen C4 en C2 activeren waardoor, nu via de lectineroute, het C3-convertase van de klassieke route (C4b2b) ontstaat ruim voordat er specifieke antistoffen aanwezig zijn.

- Het gen voor MBL ligt op de lange arm van chromosoom 10 en bestaat uit een promotorgen en 4 voor het eiwit coderende exonen.

- De prevalentie van mutaties in het MBL-gen bedraagt circa 10, maar in Afrika bezuiden de Sahara tot 30.

- Door MBL-deficiëntie zijn kinderen en volwassenen gepredisponeerd voor allerlei infectieziekten, chronische diarree, tonsillitis, otitis media, pneumonie, (meningokokken)meningitis, sepsis en osteomyelitis.

- Bij sommige infecties zou MBL-deficiëntie mogelijk van voordeel kunnen zijn, omdat bepaalde micro-organismen MBL of complement gebruiken voor invasie in de cel.