Hoog of laag

Nu het voetbalspektakel het land sinds dit weekend weer in een ijzeren greep heeft en hoog oplopende emoties het voorlopig weer zullen winnen van de intellectuele reflectie, is uw animo om een wetenschappelijk tijdschrift zoals het onze te gaan lezen misschien wat aan de lage kant. Toch is het verstandig om dit nummer wel in te zien. In deze zware tijden vragen wij namelijk nogmaals aandacht voor de bariatrische chirurgie. Er zijn recent 2 onderzoeken verschenen die zoals Rick Meijer bespreekt (A4960; bl. 947) allerlei gunstige effecten aantonen van deze vorm van behandeling bij patiënten met diabetes mellitus type 2 en overgewicht. Prachtig, want hoge bloedsuikerwaarden worden weer lager en ook met de medicatie kan het een stukje minder. Maar wordt de levensverwachting nu hoger en worden de kosten van de gezondheidszorg lager? Dat lijkt niet erg waarschijnlijk. De hooggespannen verwachtingen ten aanzien van de bariatrie worden getemperd door het feit dat we niet weten of de overleving er wel door verbetert. Bovendien kunnen er nogal wat complicaties optreden. Eén mogelijke complicatie wordt besproken door Rianne Goselink en haar collega’s en betreft het optreden van beri-beri als gevolg van een vitamine B1-tekort (A4500; bl. 943). Hoe anekdotisch ook, het zijn dit soort waarnemingen die ons aan het denken moeten zetten. Het verstoren van de anatomie kan toch nooit het antwoord zijn op een ontregeling van de interne homeostase? In feite is dit ook wat Peter Jansen in zijn kritische commentaar op de chirurgische richtlijn betoogt (A4754; bl. 920). Niet alleen zijn uitingen van ziekte sterk tijds- en cultuurgebonden, onze ingrepen in ziekteprocessen zijn dat kennelijk ook. In zekere zin kan men de obesitas en het chirurgische antwoord daarop dan ook beschouwen als het 21^e-eeuwse equivalent van het ulcuslijden en de maagresectie als therapie daarvan. De in de nabije toekomst te verwachten hoge frequentie van bariatrische chirurgie zal ongetwijfeld gevolgd worden door een neergang als we onze opvattingen voldoende bijgesteld hebben. Dat chirurgische ingrepen in zijn algemeenheid ook nog andere nadelige gevolgen kunnen hebben, blijkt uit het artikel van Jilles Bijker en collega’s (A4836; bl. 924). Een te lang bestaande lage bloeddruk tijdens de ingreep verhoogt het (overigens slechts geringe) risico op het krijgen van een postoperatief herseninfarct. Bij patiënten met obesitas en hypertensie zou dit risico best nog wel eens groter kunnen zijn. Een zeer kritische beschouwing van de bariatrische chirurgie blijft dan ook noodzakelijk om uit te maken of deze behandeling hoog of laag zal eindigen in de poule van therapeutische opties.