Eerdere artikelen uit deze reeks zijn gepubliceerd op bl. 2341, 2354, 2358, 2382, 2410, 2416 en 2440 van deze jaargang. Zie ook de artikelen op bl. 2471 2472, 2480, 2485 en 2506.
Historie
Röntgenstraling en radioactiviteit
De ontdekking van de röntgenstraling in 1895 en de eerste toepassingen ervan in 1896 markeren ook het begin van de radiobiologie. In januari 1896 maakte Lindenthal al een foto van bloedvaten door injectie van een contrastvloeistof en voerde Grubbé in Chicago een bestraling uit bij een patiënte met mammacarcinoom. Het element radium werd in 1898 door Marie en Pierre Curie ontdekt. Het eerste radiobiologische effect van radium-gammastraling werd door Becquerel gedetecteerd. Hij had in 1900 gedurende zes uur een radiumhoudend buisje in zijn vestzak laten zitten. Twee weken later merkte hij huiderytheem op, gevolgd door een ontsteking die pas na enige weken genas. Er wordt gezegd dat…
Artikelinformatie
(Geen onderwerp)
Rotterdam, januari 1996,
Wij complimenteren dr.Kal en zijn mede-auteurs met hun overzichtelijke bijdrage over klinische radiologie in het kader van de serie ‘Honderd jaar radiologie in Nederland’ (1995;2476-80). Bij de laatste zin van het stukje over hyperthermie (‘Hyperthermie in combinatie met radiotherapie kan bij bepaalde tumoren een verbetering van palliatie geven’) zouden wij echter graag enkele aanvullende opmerkingen plaatsen.
Voor het maligne melanoom en het recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied is door middel van gerandomiseerd onderzoek aangetoond dat toevoeging van hyperthermie aan radiotherapie de kans op het verkrijgen van lokale controle aanzienlijk vergroot.1-3 Bij het recidiefmammacarcinoom in eerder bestraald gebied is hier inderdaad vooral sprake van een verbeterde palliatie, omdat bij deze groep patiënten in het algemeen metastasering op afstand (latent) aanwezig is, zodat genezing niet meer mogelijk is. Een verrassende bevinding in het onderzoek bij het maligne melanoom was echter dat bij een subgroep van patiënten, behandeld voor een lokaal gebleven vergevorderd of recidiverend melanoom, een lokaal effectieve behandeling mogelijk nog curatief zou kunnen zijn.
Binnen Nederland wordt sinds 1990 door middel van fase III-onderzoeken nagegaan, deels in het kader van een project Ontwikkelingsgeneeskunde, of toevoeging van hyperthermie aan standaardradiotherapie bij primaire inoperabele tumoren van blaas, cervix en rectum een verbetering van de resultaten geeft. Het primaire eindpunt in dit onderzoek is het bereiken van lokale controle, maar bij deze patiëntengroepen is het reëel te verwachten dat een betere kans op lokale controle ook de curatiekans zal vergroten. Op basis van de voorlopige resultaten van deze onderzoeken heeft de Ziekenfondsraad inmiddels de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport positief geadviseerd over acceptatie van hyperthermie als behandeling bij kanker.4
Overgaard J, González González D, Hulshof MCCM, Arcangeli G, Dahl O, Mella O, et al. Randomised trial of hyperthermia as adjuvant to radiotherapy for recurrent or metastatic malignant melanoma. European Society for Hyperthermic Oncology. Lancet 1995;345:540-3.
Zee J van der. Hyperthermie als aanvulling bij radiotherapie verhoogt de kans op lokale controle bij het maligne melanoom. [LITREF JAARGANG="1995" PAGINA="1402"]Ned Tijdschr Geneeskd 1995;139:1402.[/LITREF]
International Collaborative Hyperthermia Group. Radiotherapy with or without hyperthermia in the treatment of superficial localised breast cancer – results from five randomised controlled trials. Int J Oncol Biol Phys [ter perse].
Mededeling Ziekenfondsraad. [LITREF JAARGANG="1995" PAGINA="1563"]Ned Tijdschr Geneeskd 1995;139: 1563.[/LITREF]