Samenvatting
Doel
Het beschrijven van het aantal waarderingen en de corresponderende cijfers van medisch specialisten op beoordelingswebsite ZorgkaartNederland.nl en het evalueren van deze website als kwaliteitsinstrument.
Opzet
Exploratief beschrijvend onderzoek.
Methode
Van het openbare gedeelte van ZorgkaartNederland.nl werden in juli 2015 gegevens verzameld. Per ziekenhuis werden voor elk specialisme het aantal specialisten, het waarderingscijfer van de specialistengroep (groepscijfer), het aantal waarderingen, het aantal specialisten zonder waarderingen en het aantal specialisten met minstens 9 waarderingen genoteerd. De uitkomstmaten waren het mediane aantal waarderingen per specialisme en het groepscijfer. Deze werden geanalyseerd met beschrijvende en niet-parametrische statistiek.
Resultaten
Per maand kende ZorgkaartNederland.nl 763.000 unieke bezoekers; gemiddeld 0,08% van hen bracht een stem uit. ZorgkaartNederland.nl vermeldde 15.337 specialisten, verspreid over 97 ziekenhuizen, 2060 specialismen, met in totaal 45.548 waarderingen. Van hen hadden 6682 (43,4%) specialisten 0 waarderingen en 1165 specialisten (7,6%) ≥ 9 waarderingen gekregen. Tevens hadden 327 (15,9%) specialistengroepen geen enkele waardering. Het mediane aantal waarderingen en het mediane groepscijfer waren voor snijdende specialismen significant hoger dan voor beschouwende specialismen.
Conclusie
ZorgkaartNederland.nl toont cijfers over 56,6% van alle specialisten. Wanneer de door ZorgkaartNederland.nl ingevoerde ondergrens voor validiteit van minstens 9 waarderingen per specialist gehanteerd wordt, zijn de cijfers van slechts 7,6% van alle specialisten valide. Van de unieke bezoekers brengt gemiddeld 0,08% een stem uit. Snijdende specialismen hebben een hoger aantal waarderingen en een hoger waarderingscijfer dan beschouwende. ZorgkaartNederland.nl voldoet in haar huidige vorm niet als valide kwaliteitsinstrument voor de beoordeling van de kwaliteit van zorg van een medisch specialist. Dit artikel geeft daarom aanbevelingen ter verbetering.
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Zorgkaart en kwaliteit (antwoord auteurs)
Dank voor uw reactie. U stelt wel een grote vraag, wat is kwaliteit van zorg? De minister gebruikt het begrip kwaliteit van zorg regelmatig maar ik heb nooit een definitie of omschrijving van haar gehoord. Maar er zijn wel bruikbare definities. Zo is er een hoogleraar kwaliteit van zorg (prof dr J Kievit) die in zijn oratie (Leien 203) de volgende definitie gebruikt: ‘the degree to which health services for individuals and populations increase the likelihood of desired health outcomes and are consistent with current professional knowledge’. Of populair gezegd ‘doing the right thing at the right time in the right way for the right person and having the best results possible’ zoals geformuleerd door de Agency for Health Care Research and Quality (AHRQ).
De definities zijn misschien conceptueel redelijk helder, maar voor de praktijk ook erg globaal. Daarom wordt kwaliteit van zorg in de praktijk standaard onderverdeeld in een aantal dimensies. De meest gebruikte zijn 1) Veiligheid, 2) Effectiviteit, 3) Doelmatigheid, 4) Cliëntgerichtheid, 5) Tijdigheid en 6) Toegankelijkheid.
Vooral dit laatste wordt goed vertaald in de definitie van het KIGZ die luidt:
“Kwalitatief goede zorg is zorg die patiëntgericht, effectief, veilig en op tijd is en die toegesneden is op de behoeften van de individuele patiënt en cliënt”.
Concluderend is "de" definitie van kwaliteit van zorg een hele lastige waar een boekenkast met proefschriften, artikelen en verhandelingen te vullen is. In ons artikel ging het er om hoe representatief ZorgkaartNederland was en wij concludeerden dat daar het nodige aan schortte. Onze interpretatie is dat een instrument dat onvoldoende representatief is niet als kwaliteitsinstrument gebruikt kan worden.
Alternatieve therapeuten ontbreken op Zorgkaart
Wat ook een beetje jammer is dat Zorgkaart alleen toelaat dat reguliere zorgverleners er op mogen staan. Alternatieve therapeuten krijgen er geen plaatsje. Zo schets Zorgkaart een nogal eenzijdig beeld van de kwaliteit van zorgverleners in Nederland doordat ze een hele beroepsgroep uitsluiten.
Jolanda Rommens-Musquetier, psychosociaal counselor en Mediator
Zorgkaart Nederland: meerdere invalshoeken
In dit onderzoek concluderen Stehmann en collega's dat ZorgkaartNederland.nl in haar huidige vorm geen valide kwaliteitsinstrument is voor de beoordeling van kwaliteit van zorg door de medisch specialist. De auteurs bespreken terecht punten van kritiek, maar hebben in onze ogen een te beperkte blik op patiëntwaarderingswebsites.
Ten eerste lijken de auteurs validiteit en betrouwbaarheid te verwarren en wordt, zoals Diana Delnoij in een recente reactie ook opmerkte, een onvolledig beeld gegeven van de literatuur. Op basis van het onderzoek van Stehmann et al. kan inderdaad de conclusie getrokken worden dat het huidige ZorgkaartNederland.nl onvoldoende betrouwbaar is om een kwaliteitsoordeel te hebben over de meeste individuele medisch specialisten. Over de vraag of de reviews op een patiëntwaarderingssite een valide beeld geven van kwaliteit van zorg, kan het artikel geen uitspraak doen. Een recente review laat zien dat meerdere studies positieve relatie laten zien tussen de uitkomsten van reviews en die van traditionele kwaliteitsindicatoren zoals patiëntervaringen, heropnames en complicaties.
Op de tweede plaats gaan de auteurs voorbij aan het feit dat ZorgkaartNederland.nl het ook mogelijk maakt om op instellingsniveau te beoordelen. Het door de auteurs geciteerde onderzoek van het VUMC gaf aan dat voor instellingen geldt dat 30 reviews een minimum is. Alle ziekenhuizen behalve het Centraal Militair Hospitaal voldoen aan dit criterium. Kwaliteit en veiligheid zijn thema’s die met name bepaald worden op instellingsniveau. Het gaat daarbij om het lerend vermogen van het team en niet in de eerste plaats om het functioneren van de individuele zorgverlener. Juist daarom gebruikt de Inspectie voor de Gezondheidszorg bij het houden van toezicht reeds de reviews van Zorgkaart Nederland als een van de indicatoren voor het bepalen van risico’s.
Tot slot voeren de auteurs wat ons betreft een achterhoedegevecht wanneer ze suggereren dat ziekenhuizen en zorgverleners patiënten niet zouden moeten stimuleren om reviews te schrijven. Het gebruik van waarderingswebsites is een moderne invulling aan het patiëntperspectief en zou daarom door iedereen gesteund moeten worden. De meeste patiënten zullen bij hun oordeel over of keuze voor een zorgverlener echt niet afgaan op slechts een of enkele reviews op ZorgkaartNederland.nl. In tegendeel: reviews zijn slechts één van de vele bronnen die de consumenten anno 2016 gebruiken. Zij zijn gewend het kaf van het koren te scheiden in hun dagelijks leven met waarderingen, zoals op Facebook, Booking.com en Kieskeurig.nl.
dr. Tom van de Belt en dr. Tijn Kool, senior-onderzoekers, Radboudumc, Nijmegen.
Zorgkaart ook voor huisartsen onbetrouwbaar
Als huisarts herken ik het beeld van de zeer beperkte validiteit van zorgkaart. Ik zie dat er 9489 huisartsen in nederland zijn “beoordeeld". Zo ook mijn praktijk. Ik heb ondanks dat wij al 1,5 jaar op een briefje dat wij dagelijks aan minstens 10 patienten uitreiken waarop gevraagd wordt te beoordelen (als onderdeel van een informatierecept richting Thuisarts.nl) slechts een beoordeling. Ik vind dat ik alleen wat aan een beoordeling heb als die door minimaal 20-25 personen is gedaan. Bij de patienten-enquetes van de praktijkaccreditering (NPA) streven wij ook altijd naar dit aantal per huisarts. Op zorgkaart.nl wordt al een cijfer al gegeven bij een beoordeling. Daarbij staat dan in kleine letters bij dat er onvoldoende waarderingen zijn en het cijfer is wat lichter (voor wie de moeite neemt dat verschil te zien). Ongeveer 300 van de 9489 huisartsen hebben 20 of meer beoordelingen, ongeveer 900 huisartsen meer dan 9. Dat betekent dat er maar van 3,1 % van de huisartsen een betrouwbare beoordeling is (en met als uitgangspunt > 9 maar van 9,3 %). Dus van meer dan 90 % van de huisartsen is geen betrouwbare beoordeling. Dat maakt dat ik als huisarts zorgkaart.nl niet ervaar als een “betrouwbare" bron. Er is werk aan de winkel!