Herstel van covid-19: de eerste wetten

Isaac Newton moest door de lockdown van Cambridge University tijdens de pestepidemie van 1665 lange tijd in sociale isolatie op de boerderij van zijn ouders. Hij toonde grote veerkracht en liet zich niet uit het wetenschappelijke veld slaan. Sterker nog, juist toen frappeerde een vallende appel hem. In grote rust formuleerde hij de fundamentele natuurwet van de zwaartekracht. Hoe de appel volgend jaar weer aan de boom kon komen was niet zijn ding. Dat is ook een totaal ander proces. Evenzo is er een wereld van verschil tussen de pathofysiologie en de fysiologie van herstel. 2 artikelen in dit nummer wijzen op de eerste wetmatigheden bij het herstel van covid-19.

In een fysiologische studie onder 23 post-covid-patiënten blijkt geen eenduidige oorzaak voor hun dramatisch gedaalde maximale inspanningsniveau (D5253). Met name de longfunctie is niet verklarend. Ergo, wet nummer 1: er is geen simpele, uniforme verklaring voor de post-covid-functiedip.

Een klinische les volgt het herstel van patiënten met covid-19 verder en illustreert de grote variatie daarin. De oudste patiënt herstelt opmerkelijk genoeg het snelst, terwijl 2 jongere patiënten 3 maanden na de IC-opname lichamelijk of psychisch nog ernstig in de lappenmand zitten (D5393). Voilà, wet nummer 2: hoe langer het herstel, hoe complexer en onvoorspelbaarder.

De auteurs van deze les zien ook geen duidelijke gemene delers in herstelzorg. Het blijft dus zoeken naar effectieve ondersteuning in het inmiddels enorme aanbod. De klinische les luidt dat we natuurlijk herstel mogen afwachten, mits we alert en in overleg met patiënt en naasten blijven, en zo nodig behandelen. Voici, wet nummer 3: ondersteun herstel eenvoudig als het kan, complex als het moet.

Laten we de sociale isolatie gebruiken om de variatie in covid-veerkracht goed te observeren. Goed kijken naar context en voorgeschiedenis levert vaak al handvatten voor ondersteuning op. Bij herstelzorg gelden geen zwaartekracht-, maar veerkrachtwetten. Mijn wetsvoorstel nummer 4? Lichte covid-19 trekt mensen uit hun evenwicht evenredig met de ernst van ziekte. Dan kunnen ze nog terugveren. Verder uitrekken vervormt ieder mens anders en terugveren wordt onvoorspelbaar. Maar, doe als Newton, lees, denk, kijk, zorg en tel zorgvuldig. Dan vallen er vast nog veel meer waardevolle zorgkwartjes.