Gewrichtssparende behandelingen van de knie

Been met knie die rood oplicht
Laury Angenent
Ralph M. Jeuken
Jacob J. Caron
Roel J.H. Custers
Hugo C. van der Veen
Pieter J. Emans
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2024;168:D8267
Abstract

Beste collega’s,

In dit artikel gaan we het hebben over de gewrichtssparende behandeling van de knie. Deze omvat alle conservatieve en operatieve interventies die een gewrichtsvervanging kunnen uitstellen. Een overzicht van de huidige inzichten.

Samenvatting

Bij patiënten van middelbare leeftijd met beginnende artrose of kraakbeenafwijkingen zijn de behandelmogelijkheden beperkt. Deze patiënten zijn te jong voor een gewrichtsvervanging en te oud voor regeneratieve behandelingen. Daardoor is er sprake van een ‘gat’ in de behandeling (‘treatment gap’). Om dit gat te vullen is het concept van gewrichtsbehoud (‘joint preservation’) ontstaan. Dat heeft als belangrijkste doel om een gewrichtsvervanging uit te stellen of zelfs te voorkomen. Er zijn verschillende nieuwe operatietechnieken en behandelalgoritmen ontwikkeld voor kraakbeenherstel. De gewrichtssparende behandeling is het effectiefst wanneer verschillende behandelingen worden gecombineerd, bijvoorbeeld kraakbeenherstel in combinatie met beenascorrectie. Vanwege de complexiteit van deze gecombineerde ingrepen stelt de richtlijn dat deze zorg wellicht het beste gecentraliseerd kan worden. Het is daarom belangrijk om patiënten die hiervoor in aanmerking komen te behandelen in samenwerking met een expertisecentrum. In dit artikel geven wij een overzicht van de nieuwste inzichten op het gebied van de gewrichtssparende behandeling van de knie.

Auteursinformatie

MUMC+, afd. Orthopedie, Joint-Preserving Clinic, Maastricht: drs. L. Angenent, anios; drs. R.M. Jeuken, aios; dr. P.J. Emans, orthopedisch chirurg. Elizabeth Tweesteden Ziekenhuis, afd. Orthopedie, Tilburg: dr. J.J. Caron, orthopedisch chirurg. UMC Utrecht, afd. Orthopedie, Mobility Clinic, Utrecht: dr. R.J.H. Custers, orthopedisch chirurg. UMC Groningen, afd. Orthopedie, Groningen: dr. H.C. van der Veen, orthopedisch chirurg.

Contact P.J. Emans (p.emans@mumc.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: er zijn mogelijke belangen gemeld bij dit artikel. ICMJE-formulieren met de belangenverklaring van de auteurs zijn online beschikbaar bij dit artikel.

Auteur Belangenverstrengeling
Laury Angenent ICMJE-formulier
Ralph M. Jeuken ICMJE-formulier
Jacob J. Caron ICMJE-formulier
Roel J.H. Custers ICMJE-formulier
Hugo C. van der Veen ICMJE-formulier
Pieter J. Emans ICMJE-formulier
Artrose
Dit artikel is gepubliceerd in het dossier
Huisartsgeneeskunde
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Alexander
Hoorntje

Geachte auteurs,

 

Hartelijk dank voor uw mooie overzicht van de gewrichtssparende behandelingen bij jongere patiënten met intra-articulaire pathologie van de knie. Wat ik in uw uitleg en algoritme in Figuur 2b nog mis is een beschrijving van de beenas. Al in 2012 beschreven Verdonk en collega's 'the whole picture' van kniehomeostase. Ook bij patiënten die worden behandeld aan meniscus-, kruisband- of kraakbeenletsels zonder pre-existente artrose maar met een varus- of valgus deformatie, kan een standcorrectie bijdragen aan het optimaliseren van de kniehomeostase, om zo hopelijk weer een volledig 'tevreden' knie terug te krijgen. Overigens vroeg ik mij nog af wat er met de linker fibula van uw patiënte uit het eerste voorbeeld (Figuur 1) aan de hand was, wellicht een doorgemaakte fractuur? 

Alexander Hoorntje
Literatuur

10.1007/s00167-011-1733-4

Voor de steeds jonger ouder wordende knie zijn er blijkbaar geen andere verklaringen in de geneeskunde/ orthopedie voorhanden dan dat we te dik zijn, te veel sportblessures oplopen en we veel sneller naar de dokter lopen met pijn. 

De incidentiestijgingen voor artrose en ook voor "rugklachten" die in de Toekomstverkenningen van het RIVM al een paar keer een exponentiele stijging laten zien naar 2040 en 2050 zijn losgezongen van de curve, die bij "vergrijzing" past. Er moet dus een zeer breed inwerkende leefstijl op jongere leeftijd verantwoordelijk zijn. Zoals bij veel andere leefstijlaandoeningen kunnen de bewegingsarmoede en, heel belangrijk, de effecten van het vele zitten de kwaliteit van het kraakbeen doen verminderen, overigens net als de kwaliteit ons bot. 

Vanuit de biomechanische kennis over de meest natuurlijke uitlijning van ons skelet (alignement) weten we dat een afwijking hiervan snel lokale overbelasting (overload) of scheefbelasting (shearstress) van het kraakbeen. 

Uit de klassiek orthopedische/ biomechanische kennis, opgestart door Leonardo da Vinci,  is het ontwikkelen van een natuurlijke lichaamshouding (alignement) in de hele fase van groei de belangrijkste vorm van preventie op latere "slijtagekans" van rug en gewrichten. Uit dit denken is in de 19e eeuw op het werk van Per Ling de heilgymnastiek en de schoolgymnastiek ontstaan en ( na late start) ook in ons land lang verantwoordelijk geweest voor zo natuurlijk mogelijke houdingen en optimale functionaliteit van het steun- en bewegingsapparaat bij de jeugd. Maar op iedere leeftijd kan werken aan verbetering houding en functionaliteit (oefentherapie, yoga, Pilates, dance, etc.etc.) de gevolgen van ons vele (verkeerde) zitten verminderen of uitstellen. Wij schreven in de orthopedie voorheen bij varus in de knieveelvuldig schoenaanpassingen voor om de belasting van mediaal naar lateraal te verplaatsen.  Je hoort er nooit meer over. Maar de grootste kans op preventie is herstel van kennis in het opvoedingssysteem (ook ouders) en onderwijs om een orthopedisch verantwoorde lichamelijk opvoeding naar een gezonde houding  te gaan waarborgen. Vorig jaar vanuit Houdingnet (toen nog) minister Dijkgraaf op het ongelukkige verdwijnen van deze kennis uit opleidingen ALO, CIOS, Fysiotherapie en helaas ook geneeskunde aan te geven. Dijkgraaf zag in zijn antwoord het ministerie alleen "stelselverantwoordelijk", dus niet voor de inhoud.  Pennywise in het Onderwijs is poundfoolish in de Zorg gebleken en dat zal zo blijven. 

 

 

drs. P.J.M. van Loon
drs. A.M. Soeterbroek, vz Houding Netwerk Nederland
Literatuur

Nederlands Leerboek voor Heilgymnastiek en massage; Dr.G.Chapchal et.al. 1964

De Gameboygeneratie verleert haar gezonde houding, P. van Loon, A.Grotenhuis, H.Weinans, A.Soeterbroek ; Medisch Contact Aug.2013