Gentherapie voor hemofilie: in principe uitvoerbaar, maar nog niet klinisch toepasbaar

The current treatment of haemophiliacs consists of injection of concentrates of blood clotting factors VIII (haemophilia A) and IX (haemophilia B).

The inconvenience of the multiple injections needed, and the risk of transmission of infectious agents (HIV, hepatitis) prompted the development of alternative therapies.

Gene therapy aims at introducing functional factor VIII and IX genes into the body cells of patients in order to make these cells produce the desired clotting factors.

There are two strategies for gene therapy: (a) in the laboratory cells of the patient may be provided with the desired gene, followed by reintroduction of the cells that now produce factor VIII, into the patient (ex vivo strategy); (b) vectors with the desired genes may be injected into the patient in order to induce the modification (in vivo strategy)

For both routes, the formal proof-of-principle has been acquired recently in animal experiments: cells modified by factor VIII or IX genes will produce adequate concentrations of the clotting products in plasma and will correct the bleeding tendency.

Before the clinical evaluation and widespread application of the technology can be considered many technical problems have to be solved.

Samenvatting

De huidige behandeling voor hemofiliepatiënten bestaat uit het toedienen van concentraten met bloedstollingsfactoren VIII (bij hemofilie A) en IX (bij hemofilie B).

Naast het ongerief van de veelvuldige injecties zijn tevens de risico's voor overdracht van infecties (HIV, hepatitis) via deze plasmaproducten, reden voor de ontwikkeling van alternatieve therapieën.

Gentherapie beoogt de introductie van functionele factor-VIII- of -IX-genen in de lichaamscellen van de patiënt, waardoor deze cellen worden aangezet tot de productie van de gewenste stollingsfactoren.

Voor gentherapie bestaan twee strategieën: (a) cellen van de patiënt kunnen worden afgenomen om vervolgens in het laboratorium te worden voorzien van het genezende gen, waarna deze gemodificeerde cellen worden teruggeplaatst in de patiënt (ex-vivostrategie); (b) de gewenste genen kunnen met behulp van zogenaamde genvectoren aan de patiënt worden toegediend om in het lichaam de modificatie te bewerkstelligen (in-vivostrategie).

Voor beide strategieën zijn de haalbaarheid en de effectiviteit in proefdiermodellen bewezen: met factor-VIII- of -IX-genen gemodificeerde lichaamscellen blijken in staat de stollingsfactoren in adequate concentraties in het plasma uit te scheiden en de bloedingsneiging te onderdrukken.

Voordat deze aanpak echter in de kliniek geëvalueerd en geïmplementeerd kan worden, dienen nog vele technische problemen te worden opgelost.