Frequentie van het afzien van (kunstmatige) toediening van voeding en vocht aan het levenseinde

To determine the frequency and characteristics of decisions to forgo (artificial) feeding and hydration with hastening of death as a possible result.

Design

Retrospective, descriptive study.

Setting

The Netherlands.

Methods

Data were collected from questionnaires mailed to physicians attending 6060 deaths identified from death certificates dating from August through November 1995 (response rate: 77).

Results

Decisions to forgo feeding and hydration preceded 8 of all deaths studied; for deaths attended by nursing home physicians this percentage was 23, for deaths attended by general practitioners and specialists it was 4. In 68 of all these death cases, the patients had been 80 years of age or over, and 76 of them had been partly or completely incompetent. The non-treatment decision had been discussed with relatives in 82 of all cases, and in 89 of the death cases attended by nursing home physicians. These patients had had (possibly) life-shortening medication less frequently than other patients for whom a medical decision concerning the end of life had been made.

Conclusion

Decisions to forgo (artificial) feeding and hydration were made relatively often by nursing home physicians, and rarely by general practitioners and specialists. These decisions were usually but not always made after discussion with relatives. There were no indications that these decisions entailed a great deal of suffering for the patients.

Samenvatting

Doel

Vaststellen van het vóórkomen en de achtergronden van beslissingen om af te zien van (al dan niet kunstmatige) toediening van voeding en vocht, met bespoediging van het overlijden als mogelijk gevolg.

Opzet

Retrospectief, beschrijvend onderzoek.

Plaats

Geheel Nederland.

Methode

Gegevens over beslissingen om af te zien van de toediening van voeding en vocht aan patiënten, waardoor hun overlijden mogelijk of zeker werd bespoedigd, werden verkregen met behulp van een schriftelijke enquête onder artsen. Deze had betrekking op een steekproef van 6060 sterfgevallen uit de doodsoorzaakverklaringen die over de periode augustus-november 1995 bij het Centraal Bureau voor de Statistiek waren binnengekomen (responspercentage: 77).

Resultaten

Beslissingen om af te zien van de toediening van voeding en vocht bleken te zijn voorafgegaan aan 8 van de sterfgevallen; voor sterfgevallen bij verpleeghuisartsen was dit percentage 23, voor sterfgevallen bij huisartsen en specialisten 4. Het ging daarbij in 68 van de gevallen om patiënten van 80 jaar of ouder en in 76 om geheel of gedeeltelijk wilsonbekwame patiënten. In 82 van de gevallen was over de beslissing om niet te behandelen overlegd met de familie; bij verpleeghuisartsen was dit percentage 89. Deze patiënten hadden minder vaak medicatie gekregen die mogelijk levensbekortend werkte dan andere patiënten aan wier overlijden een medische beslissing rond het levenseinde was voorafgegaan.

Conclusie

Beslissingen om af te zien van de toediening van voeding en vocht, met bespoediging van het overlijden als mogelijk gevolg, komen in de verpleeghuispraktijk regelmatig voor en hebben vooral betrekking op wilsonbekwame patiënten. Dergelijke beslissingen worden meestal, maar niet altijd in samenspraak met de familie genomen. Er werden geen aanwijzingen gevonden dat deze beslissingen veel lijden met zich meebrengen voor de patiënt.