Ernstige maternale morbiditeit tijdens zwangerschap, bevalling en kraambed in Nederland*

Objective

To assess frequency, case fatality rate, risk factors and substandard care factors in severe maternal morbidity in the Netherlands.

Design

Prospective population-based cohort study among all 98 maternity units in the Netherlands.

Methods

All cases of severe maternal morbidity were collected during a two-year period. All deliveries in the Netherlands in the same period acted as reference cohort (n = 371,021). As non-Western immigrant women are disproportionately represented in Dutch maternal mortality statistics, special attention was paid to the ethnic background. In a subset of 2.5% of cases, aspects of substandard care were assessed through clinical audit.

Results

Severe maternal morbidity was reported in 2552 cases, giving an overall frequency of 7.1 per 1000 deliveries. ICU admission was reported in 847 cases (2.4 per 1000), uterine rupture in 218 cases (6.1 per 10,000), eclampsia in 222 cases (6.2 per 10,000) and major obstetric haemorrhage in 1606 cases (4.5 per 1000). Non-Western immigrant women had a 1.3 fold increased risk of severe maternal morbidity (95% CI: 1.2-1.5) when compared with Western women. Overall case fatality rate was 1 in 53. Substandard care was found in 39 of 63 analyzed cases (62%).

Conclusion

Severe maternal morbidity complicates at least 0.71% of all deliveries in the Netherlands, immigrant women experiencing an increased risk. Since substandard care was found in the majority of assessed cases, further reduction of severe maternal morbidity is feasible.

Samenvatting

Doel

Vaststellen van frequentie, letaliteit en risicofactoren van ernstige maternale morbiditeit in Nederland, en beoordelen van substandaard factoren.

Opzet

Prospectief populatiegebaseerd cohortonderzoek onder alle 98 verloskundeafdelingen in Nederland.

Methoden

Alle gevallen van ernstige maternale morbiditeit werden verzameld gedurende een periode van 2 jaar. Alle bevallingen in Nederland gedurende dezelfde periode dienden als referentiecohort (n = 371.021). Vanwege de oververtegenwoordiging van niet-westerse immigranten in de moedersterftestatistieken was er speciale aandacht voor etnische afkomst. In een subgroep van 2,5% van alle gevallen werden substandaard zorgaspecten beoordeeld tijdens auditbijeenkomsten door het land.

Resultaten

Er werden in totaal 2552 gevallen van ernstige maternale morbiditeit gerapporteerd. De frequentie was 7,1 per 1000 bevallingen. Er waren 847 IC-opnames (2,4 per 1000), 218 gevallen van uterusruptuur (6,1 per 10.000), 222 gevallen van eclampsie (6,2 per 10.000) en 1606 gevallen van ernstige fluxus (4,5 per 1000). Niet-westerse immigranten hadden een 1,3 maal zo hoog risico op ernstige maternale morbiditeit als westerse vrouwen (95%-BI: 1,2-1,5). De letaliteit was 1 op 53. Substandaard zorg werd gevonden in 39 van de 63 geanalyseerde gevallen (62%).

Conclusie

Ernstige maternale morbiditeit compliceert tenminste 0,71% van de bevallingen in Nederland, waarbij immigranten een verhoogd risico hebben. Aangezien substandaard zorg zich in de meerderheid van de beoordeelde gevallen voordeed, kan ernstige maternale morbiditeit verder worden gereduceerd.

Artikelinformatie

9 april 2009

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B113

Vakgebied

IC-geneeskunde

Huisartsgeneeskunde

Verloskunde/gynaecologie

Auteursinformatie

Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden.

Afd. Verloskunde: drs. J.J. Zwart, arts in opleiding tot gynaecoloog; dr. K.W.M. Bloemenkamp en prof.dr. J. van Roosmalen (tevens: VU Medisch Centrum, afd. Metamedica, Amsterdam), gynaecologen-perinatologen.

Afd. Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde: prof.dr. J.M. Richters, hoogleraar Cultuur en Gezondheid.

TNO Kwaliteit van Leven, afd. Preventie en Zorg, Leiden.

Dr. F. Öry, kinderarts.

VU Medisch Centrum, afd. Obstetrie en Gynaecologie, Amsterdam.

Prof.dr. J.I.P. de Vries, gynaecoloog-perinatoloog.

Contact drs. J.J. Zwart (j.j.zwart@lumc.nl)

Verantwoording

Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: deze studie werd ondersteund met subsidies van ZonMw en de Matty Brand Stichting.
Aanvaard op 30 november 2008

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?

Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.

ASK NTVG

Reacties

Ernstige maternale morbiditeit

Met interesse heb ik kennis genomen van deze studie. Terecht stellen de auteurs dat maternale morbiditeit een belangrijke indicator is om de standaard van onze verloskundige zorg, naast de maternale sterfte en de perinatale morbiditeit en sterfte, te evalueren. Dit is in het artikel goed onderbouwd uitgewerkt.

Wat speciaal mijn aandacht trok is de vanzelfsprekende relatie tussen de primaire en secundaire keizersnede en de maternale morbiditeit. Ik schrok toen ik (in tabel 4) zag dat het percentage keizersnedes in dit onderzoek 43,6% is; (het betreffende absolute aantal kon ik niet vinden in het artikel). Ik vraag mij af of die 13,0% voor heel Nederland nog wel actueel is. Ik zou de auteurs willen vragen om deze groep eruit te lichten en in te gaan op de morbiditeit onder de moeders in deze groep.

Ik hoop dat er gynaecologen in Nederland zijn die ook schrikken bij het zien van dat cijfer. 43,6% van de bevallingen in een van onze ziekenhuizen eindigt in een sectio caesarea, met een hoge bijdrage aan de maternale mortaliteit (relatief risico 5,2).

Ik las 1 à 2 jaar geleden een polemiek in Medisch Contact over de vaginale stuitbevalling. Ik herinner me hieruit dat 80% van de gynaecologen in opleiding op verzoek van de moeder over zou gaan op een primaire sectio caesarea. Ik denk dan: 'toch de verkeerde aangenomen'. Ik hoop niet dat deze tendens zich voortzet bij andere potentiële indicaties voor een primaire of secundaire sectio caesarea. De cijfers suggereren anders, maar bovenal liegt de maternale morbiditeit er niet om.

Ik hoop dat er nog krachten zijn om de tendens van meer sectio´s in Nederland te keren. Deze studie is daar een goede aanzet toe, maar roept om een vervolg. Ik weet dat de cijfers uit de ons omringende landen nog hoger zijn.

Dit onderwerp raakt mij zeer en ik zie dat ik daarin niet alleen sta. Ik ben vader van een dochter van 8, ik ben arts en sta voor kwaliteit van werk gebaseerd op evidence. Ik ben in de jaren tachtig en negentig actief geweest bij het Perinataal Project Groningen onder leiding van professor Touwen en professor Huisjes. Ik heb gepubliceerd over dit onderwerp. Daarnaast heb ik veel verloskundige ervaring opgedaan in Curaçao en als tropenarts in Zambia en Zimbabwe (1995-2001). Momenteel ben ik als niet-verloskundig huisarts werkzaam.

Bas Berntsen, huisarts te Tiel