Ernstige fenytoïne-intoxicatie bij patiënten met hypoalbuminemie

- Two patients, a 35-year-old woman and a 60-year-old man, developed severe neurological side effects during treatment with phenytoin: disorientation, myoclonia, hallucinations and drowsiness in the first patient and a comatose state in the second. The woman had spina bifida, a ventriculoperitoneal drain because of hydrocephalus, recurrent urinary-tract infection, and a history of status epilepticus. The man suffered from diabetic ketoacidosis complicated by epileptic convulsions. In both patients, the total phenytoin concentration in the blood was within the therapeutic range of 8-20 mg/l. However, both had low serum albumin concentrations, below 25 g/l. Low serum albumin levels are associated with increased concentrations of the free fraction of phenytoin. Toxic levels of free phenytoin were found: 4 and 8 mg/l, respectively, while the therapeutic range is 0.5-2 mg/l. The first patient recovered after treatment with phenytoin was stopped, after which she was placed on a lower dosage; the second patient died. When prescribing phenytoin to patients with hypoalbuminaemia, one should be aware of the risk of intoxication due to a high level of free phenytoin and consequently an increased risk of severe neurological side effects.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:138-41

Samenvatting

Twee patiënten, een vrouw van 35 en een man van 60 jaar, ondervonden ernstige neurologische bijwerkingen van de behandeling met fenytoïne; bij de vrouw ging het om desoriëntatie, myoklonieën, hallucinaties en sufheid en bij de man om een comateuze toestand. De vrouw was bekend wegens spina bifida, voorts had zij een ventriculoperitoneale drain wegens hydrocefalie, leed zij aan recidiverende urineweginfecties en had zij een status epilepticus doorgemaakt. De man leed aan diabetische ketoacidose, gecompliceerd door epileptische insulten. Bij beiden lag de totale concentratie fenytoïne in het bloed binnen de therapeutische concentratie van 8-20 mg/l. Echter, bij beide patiënten was de concentratie van serumalbumine verlaagd tot onder de 25 g/l. Een lage serumalbuminespiegel leidt tot een verhoogde serumconcentratie van vrij fenytoïne. Er werd een toxische concentratie van vrij fenytoïne gevonden van respectievelijk 4 en 8 mg/l (therapeutische concentratie: 0,5-2 mg/l). De eerste patiënt herstelde nadat de fenytoïnebehandeling was gestaakt, waarna zij werd ingesteld op een lagere dosering; de tweede patiënt overleed. Wanneer fenytoïne voorgeschreven wordt aan patiënten met hypoalbuminemie dient men rekening te houden met het risico op intoxicatie door een verhoogde vrije fractie van fenytoïne met als gevolg neurologische bijwerkingen.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:138-41