Ernstige bijwerkingen van veelgebruikte antibiotica bij kinderen: galgruis of -stenen door ceftriaxon en trombocytopenie door co-trimoxazol

- Two patients, a girl and a boy, both aged 8.5 years, presented with serious side effects caused by ceftriaxone and co-trimoxazole, respectively. The first patient was treated with ceftriaxone (100 mg/kg/day with a body weight of 35.6 kg) on suspicion of a neuroborreliosis, but developed an acute cholecystitis with cholelithiasis 3 weeks after the antibiotic had been withdrawn. He underwent a laparoscopic cholecystectomy. Ceftriaxone binds calcium in the biliary tract, forming biliary sludge or stones. The second patient developed thrombocytopenia during treatment with co-trimoxazole (58 mg/kg/day with a body weight of 25.4 kg) because of a urinary-tract infection. After discontinuation of the co-trimoxazole the thrombocytopenia resolved spontaneously. The pathophysiological mechanism involved may be either a direct toxic effect of trimethoprim or an immune-mediated reaction to sulfamethoxazole. According to current guidelines, the dosage of the drug was too high in both cases. It is important to ensure a correct dosage in children, since side effects are potentially dose-related.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:1299-303

Samenvatting

Twee patiënten, een meisje en een jongen van beiden 8,5 jaar oud, presenteerden zich met ernstige bijwerkingen als gevolg van respectievelijk ceftriaxon- en co-trimoxazolgebruik. De eerste patiënt was behandeld met ceftriaxon (100 mg/kg/dag bij een lichaamsgewicht van 35,6 kg) wegens aanwijzingen voor neuroborreliose, maar kreeg een acute cholecystitis met cholelithiasis 3 weken na het staken van de antibiotische therapie. Hij onderging een laparascopische cholecystectomie. Ceftriaxon bindt met calcium in de galwegen en vormt daar gruis of galstenen. De tweede patiënt kreeg een trombocytopenie gedurende behandeling met co-trimoxazol (58 mg/kg/dag bij een gewicht van 25,4 kg) vanwege een urineweginfectie. Nadat met de medicatie was gestopt, verdween de trombocytopenie spontaan. Het pathofysiologische mechanisme hiervan betreft ofwel een direct toxisch effect van trimethoprim, ofwel een immuungemedieerde reactie met sulfamethoxazol. Volgens de actuele richtlijnen waren de doseringen van de antibiotica bij beide patiënten te hoog. Omdat bijwerkingen dosisafhankelijk kunnen zijn, is het belangrijk om zorgvuldig de juiste dosering bij kinderen te bepalen.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:1299-303