Effect van statines bij de preventie en behandeling van infecties

Net zoals het originele artikel dat zij bespreken, missen Verhave en Smulders de kritische noot. Een systematisch literatuuroverzicht over observationeel onderzoek hoort meer te zijn dan een plaatje en een gewogen gemiddelde van de resultaten. Discussies over observationeel onderzoek gaan in de eerste plaats over vertekening en verstorende variabelen (‘bias’ en ‘confounding’). De essentiele discussie is dus: welke vertekening zit er mogelijk in dit onderzoek, is deze al aangepakt door sommige auteurs, en zo ja, wat waren dan de gevolgen. Statines en infectieziekten zijn een goed voorbeeld. Auteurs die zich baseerden op ziekenfondsgegevens uit één Canadese provincie vonden een duidelijke bescherming – gebruik makend van een ingewikkeld statisch model voor mogelijke verstorende variabelen. 1  Echter, in een andere Canadese provincie, waar men meer gegevens had over de individuele patiënt, toonde men vervolgens aan dat patiënten die geregeld statines gebruiken ook beduidend vaker gebruik maken van preventieve vaccinatie (influenza en pneumonie): correctie daarvoor deed het effect van statines op infectieziekten vrijwel teniet.2. Meer in het algemeen is reeds aangetoond dat geregelde statinegebruikers (in de VS) een ‘gezonde patiëntengroep’ zijn, die op verschillende vlakken beter scoren dan andere gelijkaardige patiënten.3
Kortom, de eerste discussie is niet de gebruikelijke lippendienst “dat er een gerandomiseerd onderzoek nodig is” – maar wel over de geloofwaardigheid van de bevindingen en de pro en contra discussie die er al in de literatuur bestaat. Overigens, er zijn tientallen gesponsorde statine-trials met in totaal tienduizenden patiënten uitgevoerd over de afgelopen decennia. In veel van deze trials moeten ook infectieziekten uitkomsten te vinden zijn. Ook al zijn het er maar enkele per trial, het totaal kan een beeld geven. Een heranalyse van deze trials ligt dus voor de hand; toch is deze tot heden bij mij weten nog niet gepubliceerd.

Jan Vandenbroucke, hoogleraar klinische epidemiologie. LUMC

Literatuur

1. Hackam DG, Mamdani M, Li P, Redelmeier DA. Statins and sepsis in patients with cardiovascular disease: a population-based cohort analysis. Lancet. 2006;367(9508):413-418.
2. Majumdar SR, McAlister FA, Eurich DT, Padwal RS, Marrie TJ. Statins and outcomes in patients admitted to hospital with community acquired pneumonia: population based prospective cohort study. BMJ. 2006;333(7576):999.
3. Glynn RJ, Schneeweiss S, Wang PS, Levin R, Avorn J. Selective prescribing led to overestimation of the benefits of lipid-lowering drugs. J Clin Epidemiol. 2006 Aug;59(8):819-28.