Eenzaamheid, roken en alcoholgebruik

Rookgedrag en eenzaamheid lijken elkaar bidirectioneel te versterken; vooral beginnen met roken vergroot eenzaamheid. Dat is de conclusie van een studie gebaseerd op mendeliaanse randomisatie (MR), onder andere uitgevoerd door onderzoekers van het Amsterdam UMC (Addiction. 2020; online 15 juni).

Eenzaamheid hangt samen met een verslechterde fysieke en mentale gezondheid, mogelijk doordat het vaak samengaat met ander gedrag wat slecht is voor de gezondheid. Observationele studies toonden eerder aan dat eenzaamheid leidt tot (meer) roken en alcoholconsumptie. Er kan hier echter sprake zijn van omgekeerde causaliteit: tenslotte kan problematisch drinken ook iemands sociale netwerk schaden, wat op zijn beurt weer eenzaamheid tot gevolg kan hebben.

De onderzoekers hebben nu MR toegepast om confounding en omgekeerde causaliteit te omzeilen. Zij voerden een ‘inverse-variance weighted’(IVW)-regressie uit met genetische voorspellers uit onafhankelijke genoombrede associatiestudies naar genetische varianten voor eenzaamheid (totaal aantal deelnemers (n) = 511.280), roken (beginnen met roken: n = 249.171; sigaretten per dag: n = 249.171; stoppen met roken: n = 143.852) en alcoholgebruik (eenheden per week: n = 226.223; afhankelijkheid: n = 46.568). Zo onderzochten ze bidirectioneel of er causale effecten waren tussen eenzaamheid, rookgedrag en alcoholgebruik.

Ze vonden bewijs dat beginnen met roken de kans op eenzaamheid vergroot. De onderzoekers menen dat deze associatie kan komen doordat geactiveerde nicotinereceptoren de aanmaak van neurotransmitters als dopamine en serotonine kunnen ontregelen. Ze vonden ook zwak bewijs dat eenzaamheid het risico om te beginnen met roken vergroot en er waarschijnlijk voor zorgt dat iemand meer rookt. Eenzaamheid verlaagt ook de kans dat iemand stopt met roken. Tussen de andere factoren vonden zij geen duidelijke causale verbanden.