Een kroniek van een aangekondigde dood

Soms blijf ik tijdens het lamlendig zappen hangen bij AstroTV. Het blijft me verbazen dat dit soort aperte nonsens blijkbaar kijkers en bellers weet te trekken. Ik maakte daar in het ziekenhuis ooit een grap over, maar die viel slecht bij de IC-fellow. Zij geloofde wel in deze onstoffelijke materie en was zelfs ooit naar een show van medium, babyfluisteraar en ontmaskerd charlatan Derek Ogilvie geweest. Het succesvol afronden van een academische opleiding beschermt blijkbaar niet tegen de behoefte aan kennis over de toekomst, en in het bijzonder de toekomstige tijden van lijden en dood. Dat zien we ook terug in de obsessie van de medische wetenschap met het voorspellen van de toekomst voor onze patiënten of diegenen die dat kunnen worden.

Voorspellen is moeilijk, vooral van de details als je de grote lijnen al kent. We weten dát we dood gaan, we weten wanneer we dat gemiddeld zullen doen en we kennen de grote risicofactoren. Daarna wordt de glazen bol, waar onze nieuwe adjunct-hoofdredacteur Yvo Smulders het over heeft, al snel troebel (A9736). Toevoeging van meer predictoren heeft weinig meerwaarde, maar misschien voegt de familieanamnese van de kinderen van patiënten nog een klein beetje toe (A9834). Het kost in ieder geval niets.

De harde boodschap is echter dat de invloed van toevalsprocessen groot is, evenals die van de rookvriendelijke overheid en de obesogene samenleving. Dit zien we terug in de beperkte effectiviteit van secundaire preventie. Ik sprak daar toevallig afgelopen week over met promoverende huisartsen in opleiding. De eerste vraag na afloop was: waarom stoppen we niet met een heleboel van deze programma’s? Die vraag komt bij de redactie van het NTvG ook nogal eens ter sprake. We verbazen ons er bijvoorbeeld over dat in nieuwe preventierichtlijnen indicaties vooral breder worden, waardoor van de ene op de andere dag tienduizenden mensen ziek of pre-ziek zijn geworden. Wim Opstelten en Aart Hendriks bespreken de medico-legale implicaties hiervan voor uw praktijk (A9676). De redenen dat dit gebeurt? Ik vermoed dat het te maken heeft met ijdelheid, met belangen en met een oprecht geloof in de goede werken die wij doen. Ook hierin verschillen we niet veel van de waarzeggers en moeten we ons realiseren dat we in ons midden charlatans, profiteurs en naïeve gelovigen hebben op alle niveaus.

Eén correcte voorspelling komt uit ons eigen blad. In januari voorspelden we dat er iemand zou overlijden aan de darmkankerscreening (C2471). Een dergelijke patiënt wordt deze week beschreven in een klinische les (A9059). Misschien moeten we deze preventiedoden gaan tellen. Een saillant detail is namelijk dat omdat de tumor benigne was deze patiënt niet zal verschijnen in de darmkankerstatistieken.