Dralende dokters

‘Ziet u het nog maar even aan en kom terug als uw klachten na een week nog niet over zijn.’ Deze of soortgelijke frasen zullen de afsluiting vormen van menig consult in de spreekkamer van de huisarts. Soms omdat het evident een onschuldige kwaal betreft die vanzelf overgaat. Vaak omdat in de huisartsenpraktijk een precieze diagnose niet gesteld kan worden, althans niet tijdens een eerste consult. De factor tijd is dan een waardevol diagnosticum.

In onze 24/7-cultuur komt die factor echter nogal eens onder druk te staan. Vooral op de huisartsenpost is er een toeloop van bezorgde en soms dwingende patiënten die stante pede een verklaring en oplossing voor niet-spoedeisende ongemakken verwachten. Een expectatief beleid is dan soms moeilijk uit te leggen, maar kan uiteindelijk bij een gunstig natuurlijk beloop resulteren in meer zelfvertrouwen en minder medicalisering.

Een afwachtend beleid kan dus in veel situaties gepast en verantwoord zijn, maar vaak ook niet. Riksen en zijn collega’s beschrijven twee patiënten met duizeligheid, bij wie pas na jaren de juiste diagnose werd gesteld (D6576). Ze geven aan hoe de huisarts – maar ook collega’s in de tweede lijn – door eenvoudig onderzoek op het spoor van autonome disfunctie hadden kunnen komen. Wellicht had een actiever beleid met meer aandacht voor de persisterende en feitelijk onbegrepen klachten van deze patiënten de vertraging in een betere behandeling kunnen voorkomen.

‘Soms is terughoudendheid allesbehalve gepast’

Ook op therapeutisch vlak valt nog veel te winnen. Zo becommentarieert De Ruijter het Nederlandse onderzoek dat laat zien dat huisartsen nog vaak te afwachtend zijn bij de behandeling van hypertensie (D6260, D6289). Als ervaren huisarts schetst hij de invoelbare en begrijpelijke overwegingen die tot behandeltraagheid leiden en legt hij uit dat deze therapeutische inertie soms ook kan voortkomen uit gepaste terughoudendheid. Maar hij sluit resoluut af: in sommige situaties – zoals bij diabetespatiënten – moeten we juist níet terughoudend zijn. Dan past handelen zonder uitstel om complicaties te voorkomen.

De keuze tussen afwachten en actief handelen is een van de lastigste aspecten van het huisartsenvak, waarbij het de kunst is om aan te voelen wanneer ‘nog even aanzien’ ontaardt in ongewenst dralen.